مدت زمان رجوع بعد از طلاق

مدت زمان رجوع بعد از طلاق فقط توی طلاق رجعی معنی پیدا می کنه و محدود به دوران عده است. یعنی بعد از جاری شدن صیغه طلاق، مرد بین سه طُهر یا حدود سه ماه (یا تا پایان بارداری زن) فرصت داره که به زندگی مشترک برگرده. بعد از این زمان، دیگه این امکان وجود نداره و طلاق قطعی میشه.

تصور کنید زندگی مشترکتون به بن بست رسیده و تصمیم به جدایی گرفتید. طلاق، پایان یک فصل از زندگیه، اما همیشه هم به معنای قطع کامل و بی بازگشت رابطه نیست. گاهی قانون به مرد فرصتی میده تا در یک بازه زمانی مشخص، دوباره به زندگی مشترک برگرده، بدون اینکه نیاز به عقد جدیدی باشه. این حق رو رجوع بعد از طلاق صدا می کنن. شاید اسمش کمی پیچیده به نظر برسه، اما اصلا اینطور نیست و کلیتش خیلی ساده و کاربردیه. دونستن این موضوع، هم برای مردها که ممکنه بخوان دوباره به زندگی برگردن و هم برای زن ها که باید از حقوق خودشون در این دوران باخبر باشن، حیاتیه. با ما همراه باشید تا سیر تا پیاز مدت زمان رجوع بعد از طلاق رو با هم بررسی کنیم.

مبانی و اقسام طلاق: درک پیش نیاز رجوع

قبل از اینکه دقیقاً سراغ مدت زمان رجوع بعد از طلاق بریم، لازمه اول با انواع طلاق آشنا بشیم. مگه میشه بدون دونستن فرق طلاق رجعی و بائن، در مورد رجوع حرف زد؟ نه که نمیشه!

طلاق رجعی چیست؟ (با استناد به قانون مدنی)

طلاق رجعی رو میشه اینطور تعریف کرد: طلاقی که توش مرد، بعد از جدایی هم، هنوز یه راه برگشت داره! یعنی با جاری شدن صیغه طلاق، همه چی تموم نمیشه و یه پل پشت سر مرد باقی میمونه. این حق به مرد اجازه میده که توی یه بازه زمانی خاص (همون مدت عده که جلوتر بهش می رسیم)، دوباره به همسرش رجوع کنه و زندگی مشترک رو از سر بگیره، بدون اینکه نیاز به عقد جدیدی باشه.

این قضیه توی ماده ۱۱۴۸ قانون مدنی قشنگ اومده که میگه: «در طلاق رجعی برای شوهر در مدت عده حق رجوع است.» ببینید چقدر واضحه؟ پس در طلاق رجعی، زن در طول مدت عده هنوز حقوقی مثل نفقه داره و اگه یکی از زن و شوهر فوت کنه، اون یکی ازش ارث می بره. همین ها نشون میده که رابطه زوجیت توی این مدت، هنوز کاملاً از بین نرفته.

طلاق بائن چیست؟ (مواردی که حق رجوع مرد وجود ندارد)

حالا برعکس طلاق رجعی، می رسیم به طلاق بائن. اینجا دیگه قصه فرق می کنه. توی طلاق بائن، به محض اینکه صیغه طلاق خونده میشه، کار تمومه و رابطه زوجیت کاملاً قطع میشه؛ یعنی دیگه مرد هیچ حق رجوعی نداره. زن و مرد از هم جدا میشن و هر کسی میره پی زندگیش.

ماده ۱۱۴۵ قانون مدنی هم انواع طلاق بائن رو اینطوری دسته بندی کرده:

1. طلاق زن قبل از نزدیکی یا آمیزش جنسی (یعنی اگه عقد کرده باشن ولی هنوز با هم زندگی نکرده باشن و نزدیکی اتفاق نیفتاده باشه).
2. طلاق زن یائسه (یعنی زنی که به سن یائسگی رسیده و قاعدگی نداره).
3. طلاق خلع و مبارات (مگه اینکه زن از بخششی که کرده برگرده، که بهش می پردازیم).
4. طلاق سوم (یعنی اگه یه مرد، زنی رو سه بار طلاق بده و هر بار هم رجوع کنه یا عقد جدیدی بکنه).
5. طلاق به حکم حاکم یا قاضی (مثلاً وقتی مرد نفقه نمیده یا زن توی عسر و حرج باشه).

تو این موارد دیگه خبری از رجوع نیست و زندگی مشترک، تمام شده محسوب میشه.

جدول مقایسه ای: تفاوت های کلیدی طلاق رجعی و طلاق بائن

برای اینکه فرق این دو تا طلاق رو بهتر متوجه بشید، یه جدول کوچیک آماده کردیم:

ویژگی	طلاق رجعی	طلاق بائن
حق رجوع مرد	بله (در مدت عده)	خیر (به طور کلی)
نفقه زن در عده	بله (واجب است)	خیر (مگر در موارد خاص مثل بارداری)
ارث بری زوجین	بله (در مدت عده)	خیر
نیاز به عقد مجدد پس از رجوع	خیر (با رجوع، طلاق بی اثر می شود)	بله (اگر بعد از اتمام طلاق بائن قصد ازدواج مجدد داشته باشند)
ماهیت رابطه در عده	زن در حکم زوجه است	رابطه زوجیت قطع شده

مدت زمان رجوع بعد از طلاق: مفهوم عده و تعیین مهلت قانونی

خب، حالا که فهمیدیم رجوع فقط توی طلاق رجعی معنی داره، بریم سراغ بخش اصلی بحثمون: مدت زمان رجوع بعد از طلاق که همون مدت عده است.

عده طلاق: تعریف و فلسفه حقوقی آن (با استناد به ماده ۱۱۵۰ قانون مدنی)

حتماً کلمه عده به گوشتون خورده. ولی اصلاً عده چیه و چرا قانونگذار همچین چیزی رو گذاشته؟ ماده ۱۱۵۰ قانون مدنی میگه: «عده عبارت است از مدتی که تا انقضای آن زنی که عقد نکاح او منحل شده است نمی تواند شوهر دیگر اختیار کند.»

فلسفه وجودی عده چندین چیزه: یکی اینکه مشخص بشه آیا زن بارداره یا نه. اینطوری نسب بچه مشخص میشه. دومین و مهم ترین دلیل توی طلاق رجعی، همون فرصتیه که به مرد داده میشه تا اگه پشیمون شد، بتونه به زندگی برگرده. انگار قانون یه فرصت دوباره به زن و شوهر میده که شاید بتونن از جدایی منصرف بشن.

مدت زمان عده و حق رجوع در شرایط مختلف:

مدت زمان عده برای هر خانمی یکسان نیست و به شرایطش بستگی داره. پس طبیعیه که مدت زمان رجوع بعد از طلاق هم با توجه به این شرایط، متغیر باشه.

زنانی که عادت ماهانه می بینند (سه طُهر یا سه ماه قمری)

اگه زنی که طلاق گرفته، هنوز عادت ماهانه میشه و یائسه نیست، مدت عده اش سه طُهر یا سه دوره پاکی از حیض هست. این یعنی چی؟ یعنی از زمانی که صیغه طلاق جاری میشه، زن باید سه بار عادت ماهانه بشه و پاک بشه. معمولاً این سه طُهر، حدوداً سه ماه قمری طول می کشه. در این مدت سه طهر، مرد حق رجوع داره.

مدت عده برای زنانی که عادت ماهانه می بینند، سه طُهر (سه دوره پاکی از حیض) است که معمولاً حدوداً سه ماه قمری به طول می انجامد. در این بازه، مرد حق رجوع دارد و طلاق بی اثر می شود.

زنان باردار (تا زمان وضع حمل)

برای زن باردار، قضیه فرق می کنه. مدت عده ایشون تا زمانی هست که بچه رو به دنیا بیاره. یعنی ممکنه این مدت چند روز، چند ماه، یا حتی بیشتر طول بکشه. تا وقتی که فرزند به دنیا نیومده، حق رجوع مرد هم پابرجا می مونه و بعد از وضع حمل، دیگه این حق از بین میره.

زنانی که عده ندارند (باکره و یائسه)

خوب گوش کنید! زنانی که هنوز باکره هستن (یعنی بعد از عقد، نزدیکی با همسرشون نداشتن) و همچنین زنانی که یائسه شدن، اصلاً عده ندارن. پس چی میشه؟ این طلاق ها، از نوع بائن هستن و مرد هیچ حق رجوعی نداره. پس اینجا دیگه موضوع مدت زمان رجوع بعد از طلاق کلاً منتفیه.

زمان شروع و پایان عده (با ذکر نکات دقیق حقوقی)

مدت عده از زمانی شروع میشه که صیغه طلاق شرعاً و قانوناً جاری شده باشه. این نکته خیلی مهمه چون ممکنه حکم طلاق مدت ها قبل صادر شده باشه ولی صیغه طلاق هنوز جاری نشده باشه. تا زمانی که این مدت عده تموم نشده، طلاق رجعیه و حق رجوع مرد پابرجاست. اما به محض اینکه آخرین روز عده هم تموم بشه، دیگه طلاق رجعی تبدیل به طلاق بائن میشه و مرد، دیگه نمیتونه به همسر سابقش رجوع کنه. یعنی اون پل برگشت کاملاً تخریب میشه و برای شروع دوباره زندگی، حتماً باید عقد جدیدی با رضایت هر دو طرف صورت بگیره.

شرایط و نحوه انجام رجوع بعد از طلاق (گام به گام)

حالا که می دونیم مدت زمان رجوع بعد از طلاق چقدره، بیایید ببینیم اصلاً چطور میشه رجوع کرد و چه شرایطی داره. این حق برگشت الکی که نیست، قانون براش قواعدی گذاشته.

اراده و قصد مرد (شرط اصلی رجوع):

اولین و مهم ترین شرط برای رجوع، اینه که مرد واقعاً بخواد برگرده! یعنی باید از ته دل قصد رجوع داشته باشه. اینجا رضایت زن اصلاً شرط نیست، چون رجوع یه حق یک طرفه برای مرده. البته اینکه مرد تصمیمشو به زن اطلاع بده، اخلاقاً و شرعاً لازمه و البته برای اثبات و ثبت قانونی هم ضروریه.

روش های ابراز رجوع (عملی و لفظی):

حالا این قصد رجوع چطوری باید نشون داده بشه؟ دو راه کلی وجود داره:

1. رجوع فعلی یا عملی: یعنی مرد یه کاری کنه که نشون بده قصد برگشت داره. مثلاً توی مدت عده، با همسرش نزدیکی کنه، یا حتی به قصد رجوع، اونو ببوسه یا با شهوت لمسش کنه. همین که یه عملی انجام بشه که عرفاً نشونه برگشت به زندگی زناشویی باشه، رجوع حساب میشه.
2. رجوع قولی یا لفظی: این همون حالتیه که مرد به صورت کلامی و واضح، اعلام می کنه که به همسرش رجوع کرده. مثلاً میگه: من به تو رجوع کردم یا می خوام برگردم به زندگیمون.

مهم اینه که هر عمل یا حرفی که به طور واضح قصد رجوع رو نشون بده، برای محقق شدن رجوع کافیه.

عدم نیاز به عقد مجدد یا خطبه جدید:

یه نکته خیلی مهم که خیلیا ممکنه ندونن اینه که وقتی مرد توی دوران عده رجوع می کنه، دیگه نیازی به جاری شدن عقد ازدواج جدید یا خوندن خطبه دوباره نیست. همین که رجوع اتفاق بیفته، طلاق بی اثر میشه و زن و مرد دوباره به طور قانونی و شرعی، زن و شوهر هم میشن و همه حقوق و تکالیف زناشویی برقرار میشه. انگار اصلاً طلاقی اتفاق نیفتاده.

تکلیف قانونی ثبت رجوع: چرا و چگونه؟

رجوع کردن خوبه، اما ثبت کردنش واجب تر! آخه چطور میشه یه اتفاق مهم حقوقی مثل رجوع رو ثبت نکرد؟ قانون میگه مرد باید حداکثر ظرف یک ماه بعد از رجوع، بره و این رجوع رو توی دفترخونه رسمی ثبت ازدواج و طلاق ثبت کنه. چرا؟ چون اگه ثبت نشه، ممکنه بعدها هزار تا مشکل حقوقی پیش بیاد. مثلاً توی بحث ارث، نفقه، یا حتی اثبات رابطه زوجیت، به مشکل برمی خورید. پس ثبت رجوع هم برای اعتبار بخشیدن بهش و هم برای جلوگیری از دردسرهای آینده، خیلی خیلی مهمه.

رجوع در موارد خاص: طلاق خلع، مبارات و توافقی

گفتیم که رجوع فقط توی طلاق رجعی اتفاق می افته. اما خب توی طلاق های بائن مثل خلع و مبارات یا حتی توافقی، آیا هیچ امیدی به برگشت نیست؟ چرا هست، ولی شرایطش فرق می کنه. بیاین ببینیم چطور.

رجوع در طلاق خلع و مبارات:

طلاق خلع و مبارات از اون دسته طلاق هایی هستن که از نوع بائنن، یعنی اصلش مرد حق رجوع نداره. توی این طلاق ها، زن برای اینکه از دست همسرش خلاص بشه، یه مالی رو (که میتونه مهریه یا کمتر/بیشتر از اون باشه) به مرد می بخشه. به این میگن بذل.

حالا اینجا یه شرط حیاتی وجود داره: اگه زن توی مدت عده (که برای طلاق خلع و مبارات هم وجود داره و معمولاً سه ماهه)، از اون مالی که بخشیده پشیمون بشه و رجوع از بذل کنه، تازه اون وقت طلاق از حالت بائن خارج میشه و تبدیل به طلاق رجعی میشه! و به تبع اون، مرد هم حق پیدا می کنه که به همسرش رجوع کنه. پس ببینید، توی این موارد، حق رجوع مرد منوط به اراده و پشیمونی زنه.

رجوع در طلاق توافقی:

طلاق توافقی، همونطور که از اسمش پیداست، با توافق زن و شوهر انجام میشه. اغلب طلاق های توافقی به صورت خلع ثبت میشن؛ یعنی زن در ازای طلاق، بخشی از مهریه یا مالش رو به مرد می بخشه. پس اگه طلاق توافقی ماهیت خلع داشته باشه، دقیقاً همون شرایطی که برای طلاق خلع گفتیم، اینجا هم صدق می کنه. یعنی اگه زن توی مدت عده از بذل خودش رجوع کنه، طلاق رجعی میشه و مرد حق رجوع پیدا می کنه. اما اگه طلاق توافقی از ابتدا به صورت رجعی ثبت شده باشه (که البته کمتر اتفاق میفته)، خب دیگه حق رجوع مرد سر جاشه و مدت زمان رجوع بعد از طلاق همون دوران عده است.

رجوع در دوران عقد و قبل از نزدیکی:

اگه زن و شوهر توی دوران عقد، ولی قبل از اینکه با هم نزدیکی کنن، بخوان از هم جدا بشن، این طلاق، بائنه. یادتونه گفتیم زن باکره عده نداره؟ پس وقتی عده ای وجود نداره، طبیعتاً حق رجوعی هم برای مرد وجود نخواهد داشت. اینجا دیگه کار تمومه و اگه بخوان دوباره با هم باشن، باید یه عقد جدید جاری بشه.

آثار حقوقی و پیامدهای رجوع بعد از طلاق

حالا فرض کنیم که مرد توی مدت زمان رجوع بعد از طلاق، به همسرش رجوع کرده. چه اتفاقاتی میفته؟ زندگی چه شکلی پیدا می کنه؟

احیای کامل رابطه زوجیت:

اولین و مهم ترین اثر رجوع اینه که رابطه زن و شوهری به طور کامل از سر گرفته میشه. انگار که اصلاً طلاقی در کار نبوده! تمام حقوق و تکالیفی که قبل از طلاق بین زن و شوهر وجود داشته، دوباره برمی گرده. یعنی مرد باید نفقه بده، زن باید تمکین کنه و کلاً زندگی مشترک دوباره مثل قبل از طلاق جریان پیدا می کنه.

اثر رجوع بر مهریه زن:

توی طلاق رجعی، مهریه زن کاملاً سر جاشه و مرد باید تمامش رو پرداخت کنه. رجوع هم که اتفاق میفته، هیچ تاثیری روی مهریه نداره و زن همچنان صاحب تمام مهریه اش هست. اما توی طلاق خلع، اگه زن از بذلش رجوع کنه، خب اون مال بخشیده شده دوباره به زن برمی گرده و مرد باید مهریه کامل یا اون مقداری که زن نبخشیده بود رو پرداخت کنه.

حق نفقه بعد از رجوع:

یکی از خوبی های طلاق رجعی برای زن، اینه که توی دوران عده، هنوز حق نفقه داره. چون همونطور که گفتیم، رابطه زوجیت هنوز کامل قطع نشده. با رجوع هم که دیگه این حق ادامه پیدا می کنه و مرد موظفه مثل قبل از طلاق، نفقه همسرش رو بده.

حق ارث بری زوجین پس از رجوع:

اینجا یه نکته جالب هست. توی طلاق رجعی، اگه خدای نکرده یکی از زن و شوهر توی مدت عده فوت کنه، اون یکی ازش ارث می بره. یعنی انگار هنوز زن و شوهرن. حالا اگه رجوع اتفاق بیفته، که دیگه قضیه خیلی واضحه و چون دوباره به طور کامل زن و شوهر شدن، حق ارث بری هم تا زمانی که این رابطه پابرجاست، وجود داره.

فرآیند و مدارک لازم برای ثبت رسمی رجوع

گفتیم که ثبت رجوع چقدر مهمه. حالا بیایید ببینیم این کار چطوری انجام میشه و چه مدارکی میخواد.

مرجع ثبت رجوع: (دفاتر ثبت ازدواج و طلاق)

برای ثبت رجوع، باید به همون دفترخونه هایی مراجعه کنید که سند ازدواج و طلاق رو ثبت می کنن. این دفاتر، مرجع رسمی ثبت اینگونه تغییرات حقوقی هستن. پس یادتون باشه که سراغ دفاتر اسناد رسمی یا جاهای دیگه نرید، چون کارتون انجام نمیشه.

مدارک ضروری:

برای اینکه بتونید رجوع رو ثبت کنید، یه سری مدارک لازمه که باید آماده داشته باشید:

• شناسنامه و کارت ملی: هم مرد و هم زن باید شناسنامه و کارت ملی خودشون رو بیارن.
• سند ازدواج: اصل سند ازدواجتون رو حتماً باید همراه داشته باشید.
• سند طلاق: اصل سند طلاق هم برای اثبات طلاق قبلی لازمه.
• حکم دادگاه یا گواهی عدم امکان سازش: اینها همون مدارکی هستن که نشون میده طلاق شما از نوع رجعی بوده.

عواقب و مجازات عدم ثبت رجوع:

بعضی از مردها ممکنه فکر کنن ثبت رجوع مهم نیست یا بهش توجه نکنن. اما این کار نه تنها دردسرهای زیادی برای خودشون و همسرشون ایجاد می کنه، بلکه مجازات قانونی هم داره. قانونگذار برای عدم ثبت رجوع توی مهلت یک ماهه، جزای نقدی تعیین کرده.

غیر از مجازات، مشکلات حقوقی زیادی هم ممکنه پیش بیاد:

1. مشکل در اثبات رجوع: اگه ثبت نشه، بعدها ممکنه مرد نتونه ثابت کنه که رجوع کرده و حقوق زن (مثل نفقه یا ارث) پایمال بشه.
2. ابهام در وضعیت فرزندان: در صورت به دنیا آمدن فرزند، وضعیت نسب و حقوق اون ها هم ممکنه دچار ابهام بشه.
3. طرح دعوی الزام به ثبت: اگه مرد ثبت نکنه، زن می تونه بره دادگاه و از دادگاه بخواد که مرد رو ملزم به ثبت رجوع کنه.

سوالات متداول در مورد مدت زمان رجوع بعد از طلاق

آیا رضایت زن برای انجام رجوع ضروری است؟

خیر، بر اساس قانون، در طلاق رجعی، رجوع یک حق یک طرفه برای مرد است و نیازی به رضایت زن ندارد. با این حال، از نظر اخلاقی و برای جلوگیری از مشکلات بعدی، اطلاع دادن به زن ضروری است.

آیا پس از رجوع، عده جدیدی آغاز می شود؟

خیر، با رجوع مرد در مدت عده، طلاق بی اثر می شود و رابطه زوجیت به طور کامل احیا می گردد. بنابراین، عده ای قطع می شود و عده جدیدی آغاز نخواهد شد.

اگر مردی به قصد آزار یا سوءاستفاده رجوع کند، زن چه راهکاری دارد؟

در صورتی که زن بتواند ثابت کند رجوع مرد صرفاً به قصد آزار و اذیت بوده و مرد هیچ تمایلی به ادامه زندگی مشترک ندارد، می تواند مجدداً به دادگاه مراجعه کرده و درخواست طلاق دهد یا از سایر حمایت های قانونی بهره مند شود. در چنین شرایطی، حتماً باید با یک وکیل خانواده متخصص مشورت کرد.

در صورت عدم ثبت رجوع در مهلت مقرر، آیا رجوع باطل است؟

خیر، عدم ثبت رجوع به معنای باطل شدن خودِ رجوع نیست. رجوع از نظر شرعی و قانونی اتفاق افتاده است. اما عدم ثبت آن، مجازات قانونی (جزای نقدی برای مرد) دارد و می تواند در آینده برای اثبات حقوق طرفین، مشکلات جدی ایجاد کند.

آیا زن هم می تواند بعد از طلاق رجوع کند؟

خیر، حق رجوع بعد از طلاق، تنها برای مرد در طلاق رجعی وجود دارد. زن نمی تواند به زندگی مشترک رجوع کند. تنها در طلاق خلع و مبارات است که زن می تواند از مالی که بذل کرده رجوع کند و با این کار، حق رجوع برای مرد ایجاد می شود.

آیا اعمالی مانند بوسیدن یا در آغوش گرفتن می تواند به منزله رجوع باشد؟

بله، هر عمل یا قولی که به طور عرفی و واضح نشان دهنده قصد رجوع مرد باشد، می تواند به منزله رجوع تلقی شود. بنابراین، بوسیدن یا در آغوش گرفتن با شهوت، اگر قصد رجوع در آن باشد، می تواند رجوع فعلی محسوب شود.

اگر زن قبل از پایان عده ازدواج مجدد کند، وضعیت قانونی آن چیست؟

ازدواج مجدد زن در طول مدت عده طلاق رجعی، باطل و از نظر شرعی و قانونی حرام است. چنین عقدی هیچ اعتبار قانونی ندارد و ممکن است عواقب حقوقی جدی برای زن و مرد دوم در پی داشته باشد.

آیا رجوع می تواند در وضعیت ناشزه بودن زن تاثیری داشته باشد؟

رجوع مرد به زن در مدت عده، طلاق را بی اثر می کند و رابطه زوجیت را به حالت قبل از اجرای صیغه طلاق برمی گرداند. بنابراین، اگر زن قبل از طلاق ناشزه بوده و این نشوز با رجوع برطرف نشده باشد، این وضعیت ادامه پیدا می کند و آثار حقوقی مربوط به نشوز (مثل عدم استحقاق نفقه) همچنان پابرجاست تا زمانی که زن به تمکین برگردد. به عبارت دیگر، رجوع، طلاق را از بین می برد، اما وضعیت حقوقی زن از نظر تمکین یا عدم تمکین، به همان حالتی که قبل از طلاق بوده باز می گردد.

نتیجه گیری و توصیه حقوقی نهایی

خب، رسیدیم به انتهای بحث شیرین و در عین حال پیچیده مدت زمان رجوع بعد از طلاق. دیدیم که رجوع فقط توی طلاق رجعی معنی داره و مثل یه فرصت دوباره می مونه که قانون به مرد داده. این فرصت هم محدود به دوران عده ست که بسته به شرایط زن (مثل عادت ماهانه یا بارداری)، بین سه طُهر یا تا زمان وضع حمل متغیره. یادتون باشه که رجوع فقط با اراده مرد اتفاق می افته، نیازی به عقد جدید نداره و باید حتماً توی دفترخونه ثبت بشه تا خدای نکرده بعداً به مشکل برنخورید.

اینجا می خوایم یه نکته خیلی مهم رو تاکید کنیم: مسائل حقوق خانواده خیلی حساس و گاهی پیچیده ست. حتی یک اشتباه کوچیک می تونه عواقب بزرگی داشته باشه. پس اگه خدای نکرده توی همچین شرایطی قرار گرفتید یا هر سوالی داشتید که فکر می کنید نیاز به یه راهنمایی دقیق تر داره، حتماً و حتماً با یک وکیل پایه یک دادگستری متخصص توی امور خانواده مشورت کنید. یه وکیل خوب می تونه مثل یه نقشه راه عمل کنه و کمک کنه تا بهترین تصمیم رو بگیرید و از حقوق خودتون دفاع کنید. چون حق گرفتنیه!