کره شمالی کمونیستی نیست -حقایقی از کره شمالی

کره شمالی با ایدئولوژی جوچه و سیستم سانگ بون کشوری که اغلب کمونیست خوانده می شود در واقع ساختاری پیچیده و موروثی دارد.
جمهوری دموکراتیک خلق کره که در رسانه ها غالباً به عنوان یک دولت کمونیستی یا حتی استالینیستی افراطی معرفی می شود در عمل نظامی متفاوت را پیاده می کند. تحلیلگران معتقدند این حکومت ارتباط چندانی با ایدئولوژی های مارکسیسم-لنینیسم یا کمونیسم سنتی ندارد و بیشتر به یک نظام ناسیونال سوسیالیستی بدون سودای امپریالیستی یا حتی نوعی سرمایه داری دولتی موروثی شباهت دارد. قانون اساسی این کشور از سال ۱۹۷۲ به جای اشاره به کمونیسم ایدئولوژی رسمی را مکتب جوچه اعلام کرده است. این مقاله به بررسی ساختار قدرت ایدئولوژی و سیستم طبقاتی منحصر به فرد کره شمالی می پردازد تا نشان دهد چرا این کشور با تعاریف کلاسیک کمونیسم فاصله دارد.

پیش زمینه تاریخی کره

شبه جزیره کره دارای تاریخچه ای غنی و طولانی است که ریشه های آن به هزاران سال پیش بازمی گردد. این منطقه در طول قرن ها تحت تأثیر قدرت های منطقه ای مانند چین و ژاپن قرار داشته است. پیش از تقسیم کره یک پادشاهی متحد بود که فرهنگ و زبان مشترکی داشت. موقعیت جغرافیایی حساس آن در شرق آسیا همواره این شبه جزیره را به صحنه ای برای رقابت قدرت های بزرگ تبدیل کرده است.

اشغال کره توسط ژاپن

در اوایل قرن بیستم ژاپن نفوذ خود را در کره افزایش داد و سرانجام در سال ۱۹۱۰ این شبه جزیره را به طور کامل اشغال کرد. دوران اشغال ژاپن (۱۹۱۰-۱۹۴۵) دوره ای سخت برای مردم کره بود. ژاپن منابع کره را غارت کرد فرهنگ و زبان کره ای را سرکوب نمود و بسیاری از مردم را به کار اجباری یا خدمت سربازی وادار کرد. این دوره مقاومت های ملی گرایانه و جنبش های استقلال طلبانه متعددی را در کره شکل داد که برخی از آن ها ریشه در ایدئولوژی های مختلف از جمله کمونیسم داشتند.

آغاز جنگ سرد و تقسیم کره

با پایان جنگ جهانی دوم در سال ۱۹۴۵ و شکست ژاپن نیروهای شوروی از شمال و نیروهای آمریکایی از جنوب وارد کره شدند تا خلع سلاح نیروهای ژاپنی را مدیریت کنند. خط تقسیم موقت بر روی مدار ۳۸ درجه شمالی تعیین شد. با تشدید تنش های جنگ سرد بین ایالات متحده و اتحاد جماهیر شوروی این تقسیم موقت به یک مرز دائمی تبدیل شد. دو دولت با ایدئولوژی های متضاد در شمال (تحت حمایت شوروی) و جنوب (تحت حمایت آمریکا) شکل گرفتند که هر دو ادعای حاکمیت بر کل شبه جزیره را داشتند.

جنگ کره

تنش ها میان دو کره در نهایت در سال ۱۹۵۰ به جنگی تمام عیار منجر شد. کره شمالی با حمایت شوروی و چین به کره جنوبی حمله کرد. این جنگ با دخالت نیروهای سازمان ملل به رهبری ایالات متحده به سرعت ابعاد بین المللی پیدا کرد. جنگ کره سه سال به طول انجامید و ویرانی های گسترده ای به بار آورد. این جنگ بدون اعلام پیروزی رسمی و با امضای آتش بس در سال ۱۹۵۳ به پایان رسید اما وضعیت تقسیم و خصومت میان دو کشور همچنان باقی ماند. این جنگ تأثیر عمیقی بر شکل گیری نظام سیاسی و ایدئولوژی در کره شمالی تحت رهبری کیم ایل-سونگ گذاشت.

مکتب جوچه چیست؟

مکتب جوچه (Juche) به معنای «اتکا به خود» یا «خودبسندگی» ایدئولوژی رسمی و فلسفه حاکم بر کره شمالی است که توسط کیم ایل-سونگ پایه گذاری شد. این مکتب بر استقلال سیاسی خودکفایی اقتصادی و اتکا به نیروی نظامی خودی تأکید دارد. جوچه در ابتدا به عنوان بسطی از مارکسیسم-لنینیسم مطرح شد اما به تدریج جایگزین آن گردید و در قانون اساسی کره شمالی به عنوان تنها ایدئولوژی هدایت کننده کشور معرفی شد. این مکتب بر نقش رهبر کاریزماتیک و حزب کارگران کره به عنوان هدایت کننده اصلی انقلاب و ساخت سوسیالیسم کره ای تأکید دارد و وفاداری مطلق به رهبر و دولت را طلب می کند. جوچه به عنوان مبنای مشروعیت حکومت کیم ها عمل می کند و آن را از ایدئولوژی های کمونیستی سنتی متمایز می سازد.

ساختار قدرت و نظام سیاسی کره شمالی

نظام سیاسی کره شمالی یک نظام تک حزبی است که تمام قدرت در دست حزب کارگران کره و رهبر عالی آن متمرکز شده است. ساختار ظاهری حکومت شامل نهادهای مقننه مجریه و قضایی است اما در عمل این نهادها تحت کنترل کامل حزب قرار دارند و نقش تشریفاتی ایفا می کنند. قانون اساسی چارچوب حقوقی را مشخص می کند اما تصمیمات اصلی توسط رهبر و حلقه نزدیکان او در حزب گرفته می شود. این تمرکز قدرت و عدم تفکیک واقعی قوا از ویژگی های اصلی نظام حکومتی کره شمالی است.

حزب کارگران کره

حزب کارگران کره (WPK) حزب حاکم و ستون فقرات نظام سیاسی کره شمالی است. این حزب در سال ۱۹۴۹ از ادغام احزاب کارگری شمال و جنوب کره تشکیل شد. حزب کارگران کره تنها حزب دارای قدرت واقعی در کشور است و سایر احزاب کوچک تر مانند حزب سوسیال دموکراتیک کره و حزب چوندوئیست چنگو صرفاً برای ایجاد ظاهر تنوع سیاسی و تحت کنترل کامل حزب حاکم فعالیت می کنند. حزب کارگران کره تمام جنبه های زندگی در کره شمالی از سیاست و اقتصاد گرفته تا فرهنگ و اجتماع را کنترل می کند. عضویت در این حزب برای پیشرفت در ساختار قدرت و جامعه ضروری است.

رهبران کره شمالی

قدرت در کره شمالی به صورت موروثی در خاندان کیم منتقل شده است. کیم ایل-سونگ بنیان گذار کشور به عنوان «رهبر ابدی» شناخته می شود. پس از مرگ او در سال ۱۹۹۴ پسرش کیم جونگ-ایل جانشین وی شد و پس از مرگ کیم جونگ-ایل در سال ۲۰۱۱ پسرش کیم جونگ-اون رهبری کشور را بر عهده گرفت. این انتقال موروثی قدرت در تضاد آشکار با اصول کمونیسم است که بر دیکتاتوری پرولتاریا و حکومت طبقه کارگر تأکید دارد. نقش رهبر در کره شمالی فراتر از یک رئیس دولت یا حزب است؛ او به عنوان نماد ملت ایدئولوژی و وحدت جامعه پرستش می شود.

قوه مقننه و سایر نهادها

قوه مقننه کره شمالی مجلس عالی خلق (Supreme People’s Assembly) نام دارد که اعضای آن هر پنج سال یک بار انتخاب می شوند. این مجلس ظاهراً بالاترین نهاد قدرت دولتی است و وظایف قانون گذاری تأیید بودجه و انتخاب مقامات ارشد را بر عهده دارد. با این حال در عمل مجلس عالی خلق نهادی تشریفاتی است که تصمیمات حزب کارگران کره را تأیید می کند. سایر نهادهای دولتی مانند کابینه و قوه قضاییه نیز تحت کنترل شدید حزب و رهبر قرار دارند و استقلال عملی ندارند. نظام حقوقی کشور بر اساس نظام حقوق مدنی با تأثیراتی از نظریات حقوقی کمونیستی و ژاپنی بنا شده است.

انتخابات در کره شمالی

انتخابات در کره شمالی به طور منظم برگزار می شود اما ماهیت آن با انتخابات در نظام های دموکراتیک متفاوت است. در این انتخابات ها معمولاً برای هر کرسی تنها یک نامزد معرفی می شود که توسط حزب کارگران کره تأیید شده است. رأی دهندگان می توانند نام نامزد را خط بزنند تا رأی منفی بدهند اما این عمل به ندرت اتفاق می افتد و می تواند عواقب جدی برای فرد داشته باشد. بنابراین نتایج انتخابات از پیش مشخص است و هدف اصلی آن بیشتر تأیید مشروعیت نظام و رهبر نزد مردم و جهان است تا انتخاب واقعی نمایندگان توسط شهروندان. این فرایند انتخابی نمایشی ماهیت غیردموکراتیک و تک حزبی حکومت را نشان می دهد.

سانگ بون سیستم طبقه بندی اجتماعی

سانگ بون (Songbun) یک سیستم طبقه بندی اجتماعی-سیاسی است که در کره شمالی پس از جنگ کره ایجاد شد و نقش تعیین کننده ای در زندگی شهروندان ایفا می کند. این سیستم افراد را بر اساس پیشینه خانوادگی سابقه سیاسی خانواده و وفاداری آن ها به رژیم در طبقات مختلفی قرار می دهد. سانگ بون بر دسترسی افراد به فرصت های تحصیلی شغلی مسکن غذا و حتی محل زندگی تأثیر می گذارد. این سیستم نابرابری عمیقی را در جامعه کره شمالی ایجاد کرده و برخلاف آرمان های برابری در کمونیسم جامعه را به شدت طبقاتی کرده است.

پایه های سانگ بون پیشینه خانوادگی و وفاداری

پایه های اصلی سیستم سانگ بون بر اساس سابقه انقلابی خانواده و میزان وفاداری آن ها به حزب و رهبران استوار است. افرادی که اجدادشان در مبارزات ضد ژاپنی یا در تأسیس کره شمالی نقش داشته اند یا کسانی که سابقه خدمت وفادارانه به حزب و دولت دارند در طبقات بالاتر سانگ بون قرار می گیرند. در مقابل کسانی که سابقه خانوادگی مرتبط با زمین داران بازرگانان یا کسانی که در دوران ژاپن همکاری کرده اند یا حتی خویشاوندان افراد فراری به کره جنوبی را دارند در طبقات پایین تر و متخاصم قرار می گیرند. این سیستم وابستگی فرد به گذشته خانوادگی را برجسته می کند.

طبقه های اجتماعی در سانگ بون وفاداران متخاصم و متوسط

سیستم سانگ بون به طور کلی افراد را به سه دسته اصلی تقسیم می کند: هسته (وفاداران) متزلزل (متوسط) و متخاصم. طبقه هسته شامل خانواده های انقلابی اعضای ارشد حزب و ارتش است که از بیشترین امتیازات برخوردارند. طبقه متزلزل شامل اکثریت مردم عادی مانند کارگران و دهقانان است که وضعیت آن ها بسته به وفاداری و عملکردشان می تواند تغییر کند. طبقه متخاصم شامل کسانی است که پیشینه خانوادگی یا سابقه سیاسی آن ها نامطلوب تلقی می شود؛ این افراد با محدودیت های شدید در دسترسی به فرصت ها و منابع مواجه هستند و تحت نظارت دائمی قرار دارند. این تقسیم بندی آشکار اجتماعی مفهوم جامعه بی طبقه کمونیستی را نقض می کند.

عملکرد سیستم سانگ بون

سیستم سانگ بون ابزاری قدرتمند در دست حکومت برای کنترل و مدیریت جامعه است. این سیستم با ایجاد نابرابری های ساختاری وفاداری به رژیم را تشویق و هرگونه تمایل به مخالفت را سرکوب می کند. افراد در طبقات پایین تر سانگ بون عملاً از بسیاری از حقوق و فرصت ها محروم هستند و امکان تحرک اجتماعی برای آن ها بسیار محدود است. این سیستم نه تنها بر زندگی فردی تأثیر می گذارد بلکه بر روابط اجتماعی و حتی امکان ازدواج نیز اثرگذار است. سانگ بون نشان دهنده این واقعیت است که جامعه کره شمالی برخلاف ادعاهای کمونیستی یک جامعه به شدت سلسله مراتبی و طبقاتی است.

خودکفایی ایدئولوژی و واقعیت

خودکفایی که یکی از اصول کلیدی مکتب جوچه است بر ایده اتکا به منابع داخلی و عدم وابستگی به کمک یا تجارت خارجی تأکید دارد. این اصل به لحاظ ایدئولوژیک به منظور حفظ استقلال و حاکمیت ملی در برابر نفوذ خارجی به ویژه از سوی قدرت های غربی مطرح شده است. در عمل این ایدئولوژی به سیاست های انزوای اقتصادی منجر شده است. هرچند کره شمالی در تلاش برای دستیابی به خودبسندگی بوده اما واقعیت نشان می دهد که این کشور به شدت به کمک های خارجی به ویژه از سوی چین برای تأمین نیازهای اساسی مردم و حفظ اقتصاد وابسته است. این فاصله میان ایدئال خودکفایی و واقعیت وابستگی چالش های اقتصادی بزرگی برای این کشور ایجاد کرده است.

روابط بین المللی و عضویت در سازمان ها

کره شمالی عضو سازمان ملل متحد و برخی از نهادهای تخصصی آن مانند فائو یونسکو و سازمان بهداشت جهانی است. همچنین در سازمان های بین المللی دیگری مانند گروه ۷۷ و جنبش غیرمتعهدها عضویت دارد. با این حال روابط بین المللی کره شمالی عمدتاً با تنش و انزوا همراه بوده است. برنامه هسته ای و موشکی این کشور منجر به تحریم های شدید بین المللی از سوی شورای امنیت سازمان ملل و کشورهای مختلف شده است. روابط با همسایگان به ویژه کره جنوبی همواره پرنوسان و پرتنش باقی مانده است. چین تنها متحد اصلی و شریک تجاری بزرگ کره شمالی محسوب می شود.

کره شمالی و کره جنوبی مسیرهای متفاوت

کره شمالی و کره جنوبی دو کشوری که زمانی یک ملت واحد بودند پس از تقسیم شبه جزیره مسیرهای کاملاً متفاوتی را در پیش گرفتند. کره شمالی تحت یک نظام تک حزبی متمرکز با ایدئولوژی جوچه و اقتصاد دولتی توسعه یافت در حالی که کره جنوبی به سمت دموکراسی و اقتصاد بازار آزاد حرکت کرد. این تفاوت بنیادین در نظام های سیاسی و اقتصادی منجر به شکاف عمیقی در سطح توسعه رفاه اجتماعی و آزادی های فردی میان دو کشور شده است. کره جنوبی به یکی از اقتصادهای پیشرفته جهان تبدیل شده در حالی که کره شمالی با مشکلات اقتصادی فقر گسترده و انزوای بین المللی دست و پنجه نرم می کند. این تفاوت فاحش در نتایج نشان دهنده ناکارآمدی و ماهیت متفاوت نظام حاکم در شمال نسبت به آرمان های کمونیستی و سوسیالیستی است.

آیا کره شمالی واقعاً کمونیستی است؟

خیر بسیاری از تحلیلگران معتقدند کره شمالی با تعریف کلاسیک کمونیسم فاصله دارد و بیشتر یک نظام دولتی متمرکز با ایدئولوژی جوچه و رهبری موروثی است تا جامعه ای بی طبقه و مبتنی بر مالکیت عمومی.

مکتب جوچه چه تفاوتی با کمونیسم دارد؟

جوچه بر اتکا به خود استقلال ملی و نقش محوری رهبر کاریزماتیک تأکید دارد در حالی که کمونیسم بر مبارزه طبقاتی مالکیت جمعی ابزار تولید و جامعه بی طبقه تمرکز می کند. جوچه جایگزین کمونیسم در قانون اساسی کره شمالی شده است.

سیستم سانگ بون چیست؟

سانگ بون یک سیستم طبقه بندی اجتماعی در کره شمالی است که افراد را بر اساس پیشینه خانوادگی و وفاداری به رژیم در طبقات مختلف قرار می دهد و بر دسترسی آن ها به فرصت ها و منابع تأثیر می گذارد.

چه کسانی در کره شمالی در طبقه متخاصم قرار می گیرند؟

افراد دارای پیشینه خانوادگی یا سابقه سیاسی نامطلوب مانند خویشاوندان زمین داران سابق بازرگانان یا کسانی که با کره جنوبی ارتباط داشته اند در این طبقه قرار می گیرند و با محدودیت های شدید مواجه هستند.

نقش حزب کارگران کره در حکومت چیست؟

حزب کارگران کره تنها حزب حاکم با قدرت واقعی است که تمام جنبه های زندگی سیاسی اقتصادی و اجتماعی را در کشور کنترل می کند و تصمیمات اصلی توسط رهبر حزب اتخاذ می شود.

رهبر فعلی کره شمالی کیست؟

رهبر فعلی کره شمالی کیم جونگ-اون است که پس از مرگ پدرش کیم جونگ-ایل و پدربزرگش کیم ایل-سونگ قدرت را به صورت موروثی به دست گرفت.

انتخابات در کره شمالی چگونه برگزار می شود؟

انتخابات با حضور یک نامزد برای هر کرسی برگزار می شود که توسط حزب تأیید شده است. رأی دهندگان می توانند نامزد را خط بزنند اما این عمل ریسک بالایی دارد و نتایج از پیش مشخص است.

چرا کره شمالی منزوی شده است؟

کره شمالی به دلیل برنامه هسته ای و موشکی خود نقض حقوق بشر و سیاست های انزوای اقتصادی مبتنی بر ایدئولوژی جوچه با تحریم ها و انزوای بین المللی مواجه شده است.

آیا کره شمالی پادشاهی است؟

کره شمالی رسماً جمهوری دموکراتیک خلق کره است اما به دلیل انتقال موروثی قدرت در خاندان کیم و پرستش رهبر برخی آن را از نظر عملی شبیه به یک نظام سلطنتی یا پادشاهی خانوادگی توصیف می کنند.