چه افرادی باید مکمل آهن مصرف کنند؟

آفتاب‌‌نیوز :

آهن یک ماده مغذی است که نقش‌های مهمی در بدن انسان دارد، از جمله این که به حفظ سلامت و سطوح بالای انرژی کمک می‌کند.

سطوح کم آهن در بدن شرایطی شایع است و می‌تواند موجب علائم ناخوشایندی مانند خستگی، تمرکز ضعیف، و ابتلای مکرر به بیماری شود. با این وجود، کمبود آهن، به ویژه در مراحل اولیه آن، همواره به راحتی قابل تشخیص نیست.

مکمل‌های آهن گزینه خوبی برای مقابله با کمبود این ماده مغذی هستند، به ویژه اگر تغییرات در رژیم غذایی به تنهایی برای بهبود این شرایط کافی نباشند.

علائم سطوح کم آهن

همانگونه که پیشتر اشاره شد، سطوح کم آهن شرایطی شایع است. در صورت عدم درمان، این کمبود ممکن است به بروز شرایطی جدی‌تر به نام کم خونی فقر آهن منجر شود.

کم خونی فقر آهن به شرایطی گفته می‌شود که گلبول‌های قرمز سالم کافی در خون وجود ندارند. در نتیجه، فرد ممکن است علائم زیر را تجربه کند:

– خستگی

– کمبود انرژی

– تنگی نفس

– دشواری در تمرکز

– ابتلای مکرر به بیماری

– دشواری در تنظیم دمای بدن یا احساس سرما

– پوست رنگ پریده

– تپش قلب

– سردرد

– شنیدن صدای زنگ، هیس یا وزوز درون سر

– خارش

– زبان دردناک یا دشواری در بلع

– تغییرات در احساس مزه غذا‌ها

– ریزش مو

– هوس خوردن مواد غیرغذایی مانند یخ یا خاک که به نام اختلال پایکا یا هرزه‌خواری نیز شناخته می‌شود

– زخم‌های باز دردناک در گوشه‌های دهان

– ناخن‌های قاشقی شکل

– نیاز غیرقابل کنترل تکان دادن پا‌ها که به نام سندرم پای بی قرار نیز شناخته می‌شود

اگر هر یک از این علائم را تجربه می‌کنید، برای بررسی دقیق شرایط خود به پزشک مراجعه کنید.

به خاطر داشته باشید که این علائم به طور معمول زمانی که سطوح کم آهن به کم خونی فقر آهن تبدیل شده است، بیشتر مشهود می‌شوند. از این رو، شما ممکن است با سطوح کم آهن در بدن بدون تجربه هیچ یک از علائم، به ویژه در مراحل اولیه کاهش سطوح آهن مواجه باشید.

آزمایش منظم سطوح آهن می‌تواند روش خوبی برای تشخیص و درمان سطوح کم این ماده معدنی پیش از تبدیل شدن آن به کم خونی فقر آهن باشد.

چه زمانی مکمل‌های آهن ممکن است مفید باشند؟ 

مکمل‌های آهن می‌توانند سطوح کم آهن را بهبود بخشیده یا کم خونی فقر آهن را درمان کنند. نتایج استفاده از آن‌ها می‌تواند سریع‌تر از مداخلات غذایی نمایان شود و اغلب به عنوان روش درمان در نظر گرفته می‌شوند.

مکمل‌ها می‌توانند برای افرادی که مستعد سطوح کم آهن هستند، به ویژه اگر قادر به حفظ سطوح سالم آهن از طریق رژیم غذایی نیستند، مفید باشند که از آن جمله می‌توان به افراد زیر اشاره کرد:

– زنان باردار

– نوزادان و خردسالان

– زنانی که قاعدگی‌های سنگین را تجربه می‌کنند

– افرادی که به طور مکرر خون اهدا می‌کنند

– افراد مبتلا به سرطان

– افراد مبتلا به اختلالات گوارشی مانند بیماری سلیاک، کولیت زخمی یا بیماری کرون

– افرادی که عمل جراحی معده را پشت سر گذاشته اند

– افراد مبتلا به نارسایی قلبی

– افرادی که دارو‌های کاهنده آهن مصرف می‌کنند، مانند آن‌هایی که برای کاهش اسید معده استفاده می‌شوند

– افرادی که به طور منظم در ورزش‌های سنگین شرکت می‌کنند

– افرادی که یک رژیم غذایی گیاهخواری یا وگان را دنبال می‌کنند

– افراد مبتلا به اختلالات خون مانند تالاسمی یا کم خونی سلول داسی شکل

– افراد معتاد به الکل

ذکر این نکته اهمیت دارد که مصرف غیرضروری مکمل‌های آهن می‌تواند به سلامت فرد آسیب برساند، تا حدودی به دلیل این که حاوی دوز‌های بالای آهن هستند، که می‌تواند مشکلات گوارشی و کاهش جذب مواد مغذی دیگر در دستگاه گوارش را به همراه داشته باشد.

همچنین، مصرف غیرضروری مکمل‌های آهن ممکن است موجب آسیب سلولی شود و در موارد شدید به نارسایی اندام، کما، یا مرگ منجر می‌شود. عوارض جانبی منفی می‌توانند در هر فردی رخ دهند، اما به طور ویژه در کودکان کشنده به نظر می‌رسد.

از این رو، همواره پیش از مصرف مکمل‌های آهن به ویژه توسط کودکان، سطوح آهن بدن فرد باید بررسی شود و با پزشک خود در این زمینه مشورت کنید. همواره دوز توصیه شده توسط پزشک را مصرف کنید.

انجام آزمایش برای سطوح کم آهن

آزمایش خون یکی از بهترین روش‌ها برای تشخیص سطوح کم آهن یا کم خونی فقر آهن است، زیرا تشخیص این شرایط تنها بر اساس علائم می‌تواند دشوار باشد.

یک روش مکمل در نظر گرفتن میزان آهن دریافتی از رژیم غذایی و مکمل و مقایسه آن با میزان مصرف توصیه شده برای آهن است.

مراحل کمبود آهن

سطوح کم آهن به طور معمول طی این مراحل به کم خونی فقر آهن تبدیل می‌شود:

کمبود آهن خفیف. این شرایط به ذخایر کم آهن با سطوح فریتین بین ۱۰ تا ۳۰ میکروگرم در لیتر، تعداد گلبول‌های قرمز عادی خون با هموگلوبین بیشتر ۱۲ گرم در دسی لیتر و هماتوکریت بیشتر ۳۶ درصد برای زنان و ۴۱ درصد برای مردان گفته می‌شود.

کمبود آهن عملکردی خفیف. این شرایط به ذخایر آهن تخلیه شده با سطوح فریتین کمتر از ۱۰ میکروگرم در لیتر، تعداد گلبول‌های قرمز عادی خون با هموگلوبین بیشتر از ۱۲ گرم در دسی لیتر و هماتوکریت بیشتر از ۳۶ درصد برای زنان و ۴۱ درصد برای مردان گفته می‌شود.

کم خونی فقر آهن. این شرایط به ذخایر آهن تخلیه شده با سطوح فریتین کمتر از ۱۰ میکروگرم در لیتر، تعداد گلبول‌های قرمز خون عادی کمتر از محدوده عادی با هموگلوبین کمتر از ۱۲ گرم در دسی لیتر و هماتوکریت کمتر از ۳۶ درصد برای زنان و ۴۱ درصد برای مردان گفته می‌شود.

بهترین آزمایش‌ها برای تشخیص وضعیت آهن بدن

آزمایش‌های هموگلوبین و هماتوکریت به طور معمول برای غربالگری کمبود آهن استفاده می‌شوند. اما این آزمایش‌ها به طور معمول تنها کم خونی فقر آهن و نه مراحل اولیه کاهش سطوح آهن را تشخیص می‌دهند.

تشخیص مراحل اولیه کاهش سطوح آهن مفید است، زیرا اجازه می‌دهد بلافاصله چه از طریق تغییرات رژیم غذایی یا مصرف مکمل‌ها به مشکل رسیدگی شود، به جای آن که پیشرفت کرده و به کم خونی فقر آهن تبدیل شود.

سرم فریتین اخیرا به عنوان مقرون به صرفه‌ترین و کارآمدترین آزمایش برای تشخیص کمبود آهن، به ویژه در مراحل اولیه آن در نظر گرفته شده است.

افزون بر آزمایش‌های هموگلوبین و هماتوکریت می‌توانید از پزشک خود درخواست کنید تا آزمایش سطوح فریتین را نیز تجویز کند.

هر چد وقت یکبار باید آزمایش دهید؟

افرادی که سابقه سطوح کم آهن را ندارند ممکن است انجام آزمایش یک بار در سال را به عنوان روشی برای تشخیص کمبود آهن بالقوه در مراحل اولیه مد نظر قرار دهند.

با مصرف مکمل‌های آهن، بهبود در هموگلوبین ممکن است طی چهار هفته مشهود باشد. با این وجود، به طور کلی حداقل سه ماه طول می‌کشد تا سطوح هموگلوبین به حالت عادی باز گردد و گاهی اوقات حتی به مدت زمان بیشتری برای احیای سطوح فریتین نیاز است.

از این رو، افرادی که مکمل‌های آهن را برای درمان کمبود آهن مصرف می‌کنند برای آزمایش دوباره سطوح هموگلوبین و فریتین باید حداقل سه ماه پس از آغاز درمان صبر کنند.

برخی افراد واکنشی به مکمل‌های آهن خوراکی نشان نداده یا عوارض جانبی ناشی از مصرف آن‌ها را تجربه می‌کنند. آن‌ها ممکن است نیازمند روش‌های درمان دیگر باشند.

اگر به کم خونی فقر آهن مبتلا هستید و بهبود در علائم خود طی چهار تا هشت هفته نخست مصرف مکمل را شاهد نبودید، آزمایش دوباره سطوح هموگلوبین برای بررسی این که به درمان پاسخ می‌دهید یا خیر را مد نظر قرار دهید.