جامعه باستان شناسی ایران با مرور تخریب های یک سال گذشتۀ آثار تاریخی به ویژه در پروژه های عمرانی، نقد و بازبینی و بهینه کردن وضعیت حفاظت و پاسداری از میراث فرهنگی را برای جلوگیری از تکرار چنین تجربیاتی، بسیار ضروری اعلام کرد.
به گزارش تیتو، جامعۀ باستان شناسی ایران در بیانیه ای با نگاهی به «باستان شناسی ایران در سالی که گذشت»، دربارۀ لزوم بازاندیشی و توجه به شرایط حفاظت از میراث فرهنگی، یادآور شد: اکنون که روزهای پایانی سال 1402 را سپری می کنیم می توان با نگاهی کوتاه به این سال دید که با وجود پیشرفت هایی در مدیریت باستان شناسی، همچنان شرایط و وضعیت میراث فرهنگی و آثار باستانی کشور بسیار نگران کننده است.
جامعۀ باستا ن شناسی ایران با اشاره به اهداف و رویکردهایی که دارد، درباره وضعیت حفاظت از میراث فرهنگی هشدار داد و ابراز امیدواری کرد که در سیاست گذاری های سال پیش رو، مدیران اجرایی در بخش های مختلف وزارت میراث فرهنگی، مطالبات باستان شناسان را شنیده و به راه کاری برای برون رفت از وضعیت فعلی بیاندیشند.
در ادامه این بیانیه آمده است: شرایط امروز سرزمین ما محصول سده ها همزیستی و تعامل انسان با محیط زیست و منابع اطرافش بوده است. ماهیت این همزیستی عموماً در هر دوره ای متفاوت بوده و از طبیعت و زمان معناهایی افاده می شد که با نگرش امروز ما تفاوت های بارزی داشت. میراث ملموس و ناملموس فرهنگی و تمدنی ما حلقۀ وصل ما به گذشتۀ فرهنگی و زیستی و کلید فهم درست زیستن در این سرزمین است.
آثار باستانی و بقایای فرهنگِ مادّی گذشته که از آن با عنوان «مواریث فرهنگی» یاد می کنیم در واقع شناسنامه و بیانگر هویت فرهنگی و اجتماعی ما از گذشته های دور تا امروز در این سرزمین است. هر تپه و محوطۀ باستانی یا اثر تاریخی چونان کتابی ناگشوده و بخشی از حافظۀ زیستۀ ما در این سرزمین و نمونۀ منحصربه فردی است که با تخریب آن، دیگر جایگزینی برایش وجود ندارد. بنابراین، یکی از مهم ترین وظایف همگانی ما شناخت، حفاظت و معرفی این میراث ارزشمند ملّی و بشری است. متاسفانه با وجود اهمیت حیاتی این میراث، اخبار تخریب محوطه های باستانی، بافت تاریخی شهرها و حتی آثار ثبت شده ملّی و جهانی هر روز رو به فزونی است.
در عین حال، هیچ انسان خردمندی مخالف تدبیر، طراحی، برنامه ریزی و مهندسی هرچه دقیق و هوشمندانه تر اقتصاد و دانش و فناوری و به حرکت درآوردن چرخه های تولید و تداوم رشد علمی و فکری کشور نیست، اما توسعه ای که متناسب با مقتضیات زیستی و جغرافیایی و فرهنگی و تاریخی این سرزمین نباشد توسعه ای پایدار نیست و خسارات جبران ناپذیری در پی خواهد داشت، که این روزها ابعاد زیان بار برخی از آنها به صورت های مختلف و در جای جای ایران قابل مشاهده است.
در ادامه با انتقاد از آنچه جانمایی اشتباه سدهایی مانند گتوند، بهشت آباد، خرسان 3، سیوند و کارون 3 یا سدهای اطراف دریاچه ارومیه، عنوان شده، آمده است: جدا از تاثیرات زیان بار زیست محیطی (همچون تخریب میراث طبیعی و زیستی، نابودی زمین های کشاورزی و باغات و افزایش شوری آب) و اجتماعی (تغییر شیوه معیشت، افزایش بزهکاری، مهاجرت) احداث سدها هرساله باعث به زیرآب رفتن بخش بزرگی از میراث فرهنگی ما نیز شده است. در حالی که نه پژوهش های مناسبی درباره این مواریث فرهنگی انجام شده و نه برنامۀ حفاظتی مناسبی اعمال شده است. در زمان ه ایی که بسیاری از کشورها، سدسازی را به عنوان یکی از پروژه های پرهزینه با تبعات مخرب زیست محیطی و فرهنگی از برنامه های اجرایی کنترل بحران کم آبی خود حذف کرده اند، در کشور ما هنوز به راه حلی مناسب و علمی برای مدیریت بهتر منابع آبی در راستای توسعه پایدار ایران، دست نیافته اند.
در این زمینه بخوانید:
نگذاریم میراث فرهنگی این سرزمین غرق شود
جامعه باستان شناسی ایران در ادامه این بیانیه با اشاره به برخی سهل انگاری ها در نگهداری و صیانت از میراث فرهنگی، ضرورت بازبینی در روش ها و سیاست های حفاظت میراث را الزام آور دانسته و با یادآوری ماجرای حفاری غیرمجاز، تخریب و آسیب گسترده در یک محوطۀ میراث جهانی در استان فارس (محوطۀ نقش رجب)، تاکید کرد: تاکنون از سوی مسوولان مربوطه توضیح مناسبی درباره این ماجرا ارایه نشده است.
نمایی از نقش رجب
جامعه باستان شناسی همچنین با اشاره به اخبار تخریب بافت تاریخی شیراز و اصفهان به بهانۀ توسعه و عمران شهری و تخریب یا تعرض به محوطه های باستانی و مشخصا، تخریب تدریجی محوطه «قمی آباد ری» در جوار پایتخت، آن ها را نمونه ای از کم توجهی ها برشمرد و با اشاره به نقش برخی کارشناسان نامتعهد در این تخریب ها، که به طور کلی وجود چنین آثار تاریخی را بدون درنظر گرفتن مستندات علمی، انکار می کنند، تاکید کرد: این جریان ها، تلنگری است برای جامعۀ علمی و میراثی تا تنوع علل و عاملان تخریب میراث بشری را بشناسند و راهکارهایی برای جلوگیری از تکرار چنان تجربیات ناگواری بیندیشند.
جامعه باستان شناسی به تغییر در ضوابط خطوط عرصه و حرایم محوطه های باستانی و دادن اجازه تخریب، پرداخته و بهینه نشدن یگان حفاظت میراث فرهنگی، چه از حیث تجهیزات و فناوری و روش و چه از نظر نیروی انسانی و آموزش را مزید بر علت و شتاب گرفتن روند تخریب ها اعلام کرده است.
در بخش های دیگری از بیانیه جامعه باستان شناسی همچنین آمده است: مجموعۀ موارد ذکرشده را می توان ذیل «تضعیف تدریجی نیروی انسانی متخصص و متعهد» دسته بندی کرد و زنگ خطری است که باید آن را جدی گرفت.
نقد و بازبینی و مرور کارنامه و بهینه کردن وضعیت حفاظت و پاسداری از میراث فرهنگی بسیار ضروری است. جامعۀ باستان شناسی ایران امیدوار است در سال پیش رو، این مهم در صدر امور قرار بگیرد و با نگاهی مسیولانه تر به مسایل میراث فرهنگی، فهم درست و دقیق تجربۀ زیسته و گام نهادن در راه توسعۀ پایدار همگام با حفظ این دارایی های ملّی و جهانی، بتوانیم در کنار معرفی و شناساندن فرهنگ غنی کشور با توسعۀ صحیح صنعت بزرگ گردشگری، رشد اقتصادی کشور را نیز تضمین کنیم. در این راه، جامعۀ باستان شناسی ایران با بدنۀ کارشناسی خود از هیچ گونه همفکری و مشارکتی دریغ نخواهد کرد.
پایان خبر تیتو
آیا شما به دنبال کسب اطلاعات بیشتر در مورد "هشدار درباره یک وضعیت – تیتو" هستید؟ با کلیک بر روی فرهنگ و هنر، اگر به دنبال مطالب جالب و آموزنده هستید، ممکن است در این موضوع، مطالب مفید دیگری هم وجود داشته باشد. برای کشف آن ها، به دنبال دسته بندی های مرتبط بگردید. همچنین، ممکن است در این دسته بندی، سریال ها، فیلم ها، کتاب ها و مقالات مفیدی نیز برای شما قرار داشته باشند. بنابراین، همین حالا برای کشف دنیای جذاب و گسترده ی محتواهای مرتبط با "هشدار درباره یک وضعیت – تیتو"، کلیک کنید.
