سوری که هر سال تلخ می شود

آفتاب نیوز :

قصه حوادث آخر سال آن هم با رنگ وبوی چهارشنبه سوری، قصه ای دردناک است که هر سال کام خانواده های زیادی را تلخ می کند. نوجوانان و جوانانی که با وجود هشدار های هرساله با پهن کردن بساط ساخت مواد منفجره و محترقه در خانه فاجعه ای ویرانگر را رقم می زنند. گذشته از داغی که ناشی از این حوادث بر دل خانواده ها می نشیند، خسارات ناشی از آن هم در جای خود قابل تامل است.

چند روزی هنوز به برگزاری مراسم سنتی شب چهارشنبه سوری باقی مانده، اما آمار ها از مرگ ومیر و مصدوم شدن ده ها نفر در گوشه وکنار کشور خبر می دهد. افرادی که هنگام ساخت، نگهداری و حمل مواد محترقه دست ساز قربانی شده اند. هشدار ها از چند روز مانده به آخرین چهارشنبه سال 1402 آغاز شده است؛ هشـــــــــدار اورژانــــــس، آتش نشانی، متخصصان سوختگی و پلیس. همگی در تلاش هستند تا آمار مرگ های ناشی از چهارشنبه آخر سال به کمترین تعداد برسد و تخت های سوختگی بیمارستان ها در این روز ها خالی بماند. اما نوجوانان و جوانان بی توجه به هشدار ها با به راه انداختن کارناوال آتش، خسارت جانی و مالی جبران ناپذیری را به جا می گذارند.

زندگی بدون دست
در آستانه آخرین چهارشنبه سال با چندین مصدوم سال های گذشته این کارناوال گفتگو شده است که در زیر می خوانید: (اسامی برخی مصدومان مستعار است و تصاویر آن ها برای حفظ حریم شخصی به درخواست خودشان منتشر نشده است.)

آرمان امسال 13 سال دارد. او تا دو سال پیش نقش اصلی جنگ با مواد محترقه را در شب های چهارشنبه سوری ایفا می کرد. اسفند سال 1400 بود که نارنجک در دستش ترکید و دست راستش را از دست داد. از همان سال منزوی شده و به سختی از خانه بیرون می آید. برای مرور خاطرات گذشته میل و رغبتی ندارد. گوشه گیر شده است و نمی خواهد نام و تصویرش در هیچ رسانه و شبکه اجتماعی دیده شود.

هنوز هم حال و روز خوشی ندارد. نمی داند این بلا از کجا در کنج دلش خانه کرده است. سرنوشتش با سیاهی گره خورد. دو سه روزی به چهارشنبه سوری 1400 مانده بود که آرمان همراه دوستانش شروع به ساخت مواد محترقه کردند. «از حدودا هفت سالگی، هر سال نزدیک چهارشنبه سوری که می شد شروع می کردیم به آماده سازی مواد محترقه. با اکلیل و سرنج نارنجک درست می کردیم. مواد را از بازار تهیه می کردیم و صد ها بمب نارنجک تا چهارشنبه سوری سال 1400 می ساختیم. تعدادی را برای خود روز چهارشنبه سوری نگه داشته بودیم و تعدادی را هم در دست مان بود که هر جا رسیدیم پرتاب کنیم تا با ایجاد صدا های وحشتناک به پیشواز شادی چهارشنبه سوری برویم. ظهر بود نارنجک ها در دستم بود و داشتم به سمت سر کوچه می دویدم تا به دوستانم برسم، اما ناگهان پایم به شاخه ای گرفت و افتادم. نارنجک ها در دستم ترکید. تمام صورت و تنم سوخته بود. از درد به خودم می پیچیدم. دوستانم که صدای انفجار را شنیده بودند، سراغم آمدند. بعد از اینکه آمبولانس و اورژانس آمد، دیگر از آن لحظات چیزی به خاطر ندارم.»

این غصه تا همیشه با ما خواهد ماند
سرنوشت تلخ آرمان وضعیت بغرنجی است. صورت و بدنش سوخته بود و دستش به شدت آسیب دیده بود. اما از همه فجیع تر دست راستش بود که سوختگی بالایی داشت، نه استخوان داشت، نه ماهیچه ای. به جای دست و مچ و انگشتان، خرده استخوان و رگ و پی ریش ریش شده بود. پدر آرمان به «شهروند» می گوید که این غصه تا همیشه با ما خواهد ماند.
آرمان حالا سال های سال باید با درد زجرآور نارنجک دست ساز چهارشنبه سوری زندگی کند. نارنجک های دست ساز تنها زندگی آرمان را هدف نگرفته اند. در دستان خیلی از جوانان و نوجوانان منفجر شده است. همان هایی که دیگر نشانی از آن ها نیست و اغلب شان خانه نشین شده اند.

پدر آرمان با بغضی که قادر به فروخوردنش نیست، می گوید: «سرکار بودم که از بیمارستان تماس گرفتند و خبر دادند که آرمان را به آنجا منتقل کرده اند. همیشه به آرمان می گفتم که دور مواد محترقه را خط بکشد، اما هیچ وقت گوشش بدهکار نبود. هر سال به وقت چهارشنبه سوری برنامه داشتیم. هر شب در خانه مان جنگ به راه می افتاد و دعوا می کردیم تا آرمان دست از این کار ها بردارد، اما مگر متوجه می شد. وقتی از بیمارستان تماس گرفتند دنیا روی سرم خراب شد و فهمیدم که خانه خراب شدم. اصلا به یاد ندارم چطور به بیمارستان رسیدم. وقتی وارد بیمارستان شدم، آرمان را به اتاق جراحی برده بودند تا رسیدم پزشک معالج آمد و گفت که دست راستش دچار آسیب وحشتناکی شده و دیگر مثل سابق نمی شود و پزشکان مجبور هستند آن را از مچ قطع کنند.»

آرمان دو سال پیش تنها 11 سال داشت. چطور با این فلاکت بقیه عمرش را باید سر می کرد. چطور زندگی می کرد و درس می خواند. این ها سوالاتی بود که پدر آرمان هنوز هم نمی تواند جواب درستی به آن ها دهد. می گوید: «چشمانم سیاهی رفت. روی یک صندلی افتادم. نمی دانستم چطور این موضوع را به خودش، مادرش و خواهرش بگویم. آرمان بستری شد و او را جراحی کردند. دستانش پیوند نشد. هیچ نمانده بود، از مچ، دست هایش را قطع کردند. 15روزی بیمارستان سبزوار بستری بود. مادرش وقتی فهمید مریض شد. اما دیگر هیچ فایده ای نداشت. آرمان یک دستش را از دست داده بود. از همان زمان همسرم تحت نظر پزشک است، دچار بیماری اعصاب و روان شده است.» حالا دو سالی از این ماجرا می گذرد. پدر می گوید: «سعی می کنیم علت اینکه آرمان دستش را از دست داده، مخفی کنیم، اما این راز تا ابد مایه عذاب خانواده ما است. آرمان خودش دیگر پشیمان است، اما فایده ای ندارد. او دیگر روز های چهارشنبه سوری در اتاق را روی خودش می بندد و سعی می کند فکرش را درگیر کاری کند تا از آن هیاهو فاصله بگیرد و یادش برود که چهارشنبه سوری 1400 چگونه دستش را از دست داده است.»

در حسرت بچه
فاطمه یکی دیگر از قربانیان چهارشنبه آخر سال است. 26 سال دارد. با انفجار یکی از همین نارنجک های پرسروصدا نوزادش را از دست داده است. سال گذشته بود، برای خرید از خانه بیرون رفت. می خواست تا هوا تاریک نشده به خانه برگردد، اما دیر شد. وقتی با تاکسی به سر کوچه رسید، جنگ چهارشنبه سوزی آغاز شده بود. فاطمه آهی از حسرت می کشد و به سختی کلمات را ادا می کند. او به «شهروند» می گوید: «در یکی از شهرستان های غرب کشور زندگی می کنم. نزدیک نوروز بود. می خواستم برای سفره هفت سین ماهی و سنجد و سمنو بخرم. قرار نبود طول بکشد، اما خیابان ها شلوغ بود. هوا تاریک شده بود. همسرم هم مدام تماس می گرفت و می گفت زودتر به خانه برو. خودم هم ترسیده بودم. تازه سه ماه بود که باردار شده بودم. اما ذوق عید را داشتم. بعد از پنج سال خدا به من بچه داده بود.

می خواستم امسال سه نفری در کنار سفره هفت سین باشیم. همه خریدهایم را هم نکردم. نصفه ماند. از ترس چهارشنبه سوری به خانه برگشتم. وقتی از تاکسی پیاده شدم زیر پام یک نارنجک ترکید. همان جا بی هوش شدم و دیگر چیزی متوجه نشدم. وقتی به هوش آمدم در مرکز درمانی شهرمان بودم. خیلی وحشتناک بود. شوکه شده بودم. همسرم هم خودش را رسانده بود. ابتدا تصور می کردم اتفاقی نیفتاده، اما با گذشت زمان درد را در ناحیه شکمم حس می کردم. بچه ام سقط شد و منی که سال ها در حسرت مادرشدن بودم باز هم باید حسرت می کشیدم. صدای انفجار نارنجک به حدی بود که وحشت کرده و از ترس بی هوش شده بودم و همین مسیله باعث شده بود بچه ام سقط شود.» او می گوید: «متوجه نشدم چه کسی نارنجک را پرتاب کرد، اما هر کسی بود باید بداند که زندگی من را خراب کرد و حسرت یک عمر بچه دار شدن را به دلم گذاشت.»

چهارشنبه سوری، نه چهارشنبه سوزی
چند روزی به برگزاری مراسم سنتی شب چهارشنبه سوری باقی مانده، اما آمار ها همچنان از مرگ ومیر و مصدوم شدن ده ها نفر در گوشه و کنار کشور خبر می دهد. بر اساس آمارها، از اول اسفند تاکنون هفت نفر در کشور بر اثر انفجار مواد محترقه جان باخته و بیش از 100 نفر مصدوم شده اند.

سازمان آتش نشانی تهران از سال 95 برای فرهنگ سازی و پیشگیری از حوادث تلخ در این شب پویشی با نام «نه به چهارشنبه سوری خطرناک» را راه اندازی کرده و امسال در هفتمین سال این پویش همچنان این سازمان و سایر نهاد ها با همکاری یکدیگر به دنبال برگزاری مراسم چهارشنبه سوری بی حادثه و کم خطر هستند.

«کمپین نه به چهارشنبه سوری خطرناک» به نوعی یک پیمان اخلاقی است که با پیوستن به آن سعی می شود برای کاهش حوادث و آسیب ها، چهارشنبه سوری ایمن برگزار شود. چهارشنبه سوری یکی از جشن های باستانی ایرانیان است، اما در سال های اخیر به دلیل برخی رفتار های خطرناک این جشن را به عزا تبدیل کرده است. امسال نیز در حالی که هنوز چند روزی به سه شنبه آخر سال باقی مانده است، آمار ها حکایت از افزایش آمار مصدومان در کشور نسبت به سال گذشته دارد.

امسال و به گفته مدیرعامل آتش نشانی تهران، دو چهارشنبه سوری داریم و دستگاه های امدادی برای دو سه شنبه پایانی سال در آماده باش به سر می برند، هرچند نقش والدین با نظارت و کنترل فرزندان شان، در کاهش حوادث چهارشنبه سوری کلیدی و مهم تر است. در همین رابطه جلال ملکی، سخنگوی سازمان آتش نشانی شهر تهران، به «شهروند» می گوید: «امسال هفتمین سالی است که کمپین «نه به چهارشنبه سوری خطرناک» را دنبال می کنیم.

امسال هم در سراسر کشور این کمپین توسعه پیدا کرده است. هفته گذشته با روابط عمومی آتش نشانی همه استان ها جلسه داشتیم و مقرر شد در 31 استان این کمپین، فرهنگ سازی را آغاز کند تا یک چهارشنبه سوری امن را تجربه کنیم.» هر سال آتش نشانی تمهیدات جدی برای هر چه ایمن تر برگزاری روز چهارشنبه سوری در نظر می گیرد. امسال هم آتش نشانی در روز چهارشنبه سوری، از دو برابر ظرفیت آتش نشانی استفاده می کند. جلال ملکی در این باره به «شهروند» می گوید: «شب چهارشنبه سوری در سازمان آتش نشانی آماده باش کامل هستیم و 1800 نفر در ایستگاه مشغول شیفت خود هستند. 138 ایستگاه آتش نشانی در روز چهارشنبه سوری فعال هستند و 1800 آتش نشان در هزار نقطه از شهر تهران به صورت آماده باش هستند.

همچنین به همین تعداد آتش نشان که در شیفت استراحت هستند نیز در محل های مختلف، استقرار موقت دارند تا نزدیک به مرکز حوادث باشند و در صورت بروز هرگونه مشکلی زودتر به مردم کمک کنند.» سخنگوی سازمان آتش نشانی استان تهران با هشدار نسبت به روشن کردن بالن آرزو ها در جشن چهارشنبه یادآور شد: «بالن آرزو ها مربوط به کشور های شرق آسیاست. این بالن های مشتعل در جایی از شهر پایین می آیند و آتش سوزی ایجاد می کنند. شب چهارشنبه سوری برای شادی در کنار یکدیگر است و نباید طوری باشد که جان خود و دیگران را به خطر انداخته و سه شنبه آخر سال به سه شنبه آخر عمر تبدیل شود.»

نقش خانواده ها بسیار مهم است
پلیس، اورژانس و آتش نشانی بر نقش خانواده ها در روز چهارشنبه سوری بسیار تاکید دارند و نقش خانواده را بسیار مهم و حیاتی می دانند. آنان از والدین می خواهند تا بچه های خود را برای انجام این جشن به تنهایی رها نکنند و در کنار یکدیگر باشند که مراقبت های بیشتری از فرزندان خود داشته باشند.

خانواده ها باید با فرزندان خود همراهی داشته باشند و آن ها را به تنهایی رها نکنند و جشن را به صورت محله محور و در مقابل خانه خود به صورت کم خطر اجرا کنند. برای لحظه شادی باید ارزش گذاری کرد و بسنجیم که یک لحظه شادی چقدر ارزش دارد که بخواهد یک عمر قطع عضو و مشکل را برای فرد ایجاد کند. باید در فرصت باقیمانده تا چهارشنبه آخر سال با جوانان صحبت کرده و راه ورسم تخلیه هیجانات را به آن ها آموزش دهند. اگر خانواده ها در کنار فرزندان باشند، هم از جشن لذت خواهند برد و هم مراقب فرزندان شان خواهند بود. مربیان نیز می توانند دانش آموزان را آگاه کنند.

خریدوفروش و نگهداری مواد محترقه چهارشنبه سوری جرم است
خریدوفروش، نگهداری، حمل و توزیع مواد منفجره و مواد محترقه جرم است؛ در صورت فروش مواد محترقه غیرمجاز جهت استفاده در چهارشنبه پایانی سال در مراکز تجاری، پلیس از ادامه فعالیت تجاری آن ها جلوگیری و نسبت به پلمب این مراکز اقدام خواهد کرد.

معاون اجتماعی فرماندهی انتظامی تهران بزرگ هم با هشدار به برهم زنندگان آرامش مردم در آستانه آخرین چهارشنبه سال، از خانواده ها خواست در روز های پیش رو مراقب فرزندان خود باشند.

معاون اجتماعی فرماندهی انتظامی تهران بزرگ تاکید می کند: «پلیس با هنجارشکنان و برهم زنندگان آرامش مردم و جامعه در آستانه آخرین چهارشنبه سال برخورد قانونی خواهد کرد. حفظ امنیت و آرامش جامعه همواره از اولویت های اصلی پلیس بوده و ایجاد بی نظمی و سلب آرامش مردم خط قرمز خدمتگزاران مردم در مجموعه پلیس تهران بزرگ است. خرید، نگهداری، حمل، توزیع و فروش مواد منفجره و مواد محترقه جرم است و متخلفان مطابق قانون مجازات خواهند شد و در صورت فروش مواد محترقه غیرمجاز جهت استفاده در چهارشنبه پایانی سال در مراکز تجاری، پلیس از ادامه فعالیت تجاری آن ها جلوگیری و نسبت به پلمب این مراکز اقدام خواهد کرد.»

معاون اجتماعی فرماندهی انتظامی تهران بزرگ با تاکید بر اینکه جوانان و نوجوانان عزیز با کنترل و مدیریت هیجانات آنی، هم از خطرات احتمالی پیشگیری کنند و هم پلیس را یاری کنند، اضافه می کند: «والدین از نگهداری مواد محترقه، تهیه و ساخت وسایل آتش بازی دستی توسط فرزندان جلوگیری کنند تا آن ها سرود شاد زندگی را در صدای مهیب نارنجک و مواد محترقه به سکوت و غم تبدیل نکنند. هنجارشکنان باید بدانند و آگاه باشند در مواجهه با اقداماتی که برای سلامت روان و جسم شهروندان خطرآفرین باشد، با آن ها قاطعانه برخورد خواهد شد.»

هشدار پلیس فتا در ارتباط با مواد محترقه
رییس پلیس فضای تولید و تبادل اطلاعات پایتخت درخصوص خریدوفروش و آموزش ساخت مواد محترقه در فضای مجازی هشدار می دهد و می گوید: «براساس قانون، خرید، فروش و آموزش ساخت مواد محترقه و منفجره در فضای مجازی ممنوع بوده و پلیس با افراد متخلف قاطعانه برخورد می کند. این افراد شیاد برایشان مهم نیست که گروه هدف، کودکان و نوجوانان هستند یا با فروش این مواد جان انسانی را به خطر می اندازند.

آن ها با ایجاد سایت ها و صفحاتی، در زمینه خریدوفروش و آموزش نحوه تهیه و ساخت بمب و مواد محترقه، فعالیت می کنند که متاسفانه بار ها شاهد وقوع اتفاقات و حوادث ناگوار در این خصوص بوده ایم، به همین علت خانواده ها باید دقت داشته باشند تا کودکان آن ها با استفاده از این سایت ها به دنبال خرید و ساخت مواد محترقه خطرناک نباشند و در دام کلاهبرداران و سودجویان گرفتار نشوند.»

سرهنگ معظمی گودرزی با اشاره به اینکه مجرمان از هر بستری برای رسیدن به اهداف مجرمانه خود استفاده می کنند، ادامه می دهد: «تاکنون تعداد زیادی از افرادی که درخصوص خرید، فروش و آموزش ساخت مواد محترقه در فضای مجازی فعالیت داشته اند، دستگیر و طبق قانون با آن ها برخورد شده است، اما در این بین، مجرمان اینترنتی فرصت طلب نیز بیکار نمی نشینند و با تبلیغات دروغین و تحت عناوین مختلفی اقدام به کلاهبرداری می کنند، تعدادی در پوشش فروش مواد محترقه و آتش بازی با طراحی درگاه پرداخت جعلی، اطلاعات کارت بانکی کاربران را سرقت کرده و اقدام به برداشت غیرمجاز از حساب بانکی آن ها می کنند و عده ای نیز بعد از دریافت وجه، کاربران را بلاک کرده و دیگر پاسخگوی آن ها نیستند.»

رییس پلیس فتای تهران بزرگ به شهروندان می گوید که توصیه های پلیس را در این خصوص جدی بگیرند، زیرا خسارت های مالی قابل جبران است، اما صدمات جسمی و تلفات جانی قابل جبران نیست و همواره مراقب ترفند کلاهبرداران و سودجویان باشند و در صورت مشاهده موارد مشکوک و صفحاتی که درخصوص خریدوفروش مواد محترقه فعالیت می کنند، موضوع را از طریق مرکز فوریت های سایبری با شماره تماس 096380 یا سایت رسمی پلیس فتا به نشانی www.cyberpolice.gov.ir اعلام کنند.