۸ شهریور در دنیای علم چه خبر؟

تقویم علم؛

به گزارش خبرگزاری علم و فناوری تیتو، تاریخ علم مملو از رویدادهای مهمی است که نوآوری‌ها، کشف‌ها و حتی زادروزها و درگذشت‌های دانشمندان و مخترعان تاثیرگذار جهان را در برمی‌گیرد. در این تقویم علم، وقایع مهم مصادف با امروز ۸ شهریور برابر ۲۹ آگوست را ورق می‌زنیم.

***

اولین تماس تلفنی میان اعماق اقیانوس و فضا

۲۹ آگوست ۱۹۶۵ میلادی برابر با ۸ شهریور ۱۳۴۴، طی ماموریت جمینای 5 (از ۲۱ تا ۲۹ آگوست)، خدمه این فضاپیما گوردون کوپر و چارلز کنراد تماس تلفنی رادیویی‌ای را از سوی فضانورد ماموریت مرکوری، اسکات کارپنتر دریافت کردند. اما در آن‌زمان کارپنتر نه در فضاپیما که درون زیردریایی سی‌لب- ۲ در عمق ۶۲ متری اقیانوس آرام در سواحل کالیفرنیا بود.کارپنتر ۳۰ روز را صرف زندگی و کار در زیردریایی سی‌لب-۱ کرد و در این مدت پژوهش‌هایی در حوزه فیزیولوژی و روش‌های نجات انجام داد. مکالمه کوپر و کارپنتر اولین تماسی بود که میان یک فضانورد در فضا با یک آب‌نورد در زیر اقیانوس برقرار می‌شد. بعد از این تماس، جمینای-۵ به زمین بازگشت و در آب فرو افتاد.

عنصر 109

۲۹ آگوست ۱۹۸۲ میلادی برابر با ۸ شهریور ۱۳۶۱ خورشیدی، یک اتم از یک عنصر جدید ساخته شد. فیزیکدانان آزمایشگاه تحقیقاتی یون‌های سنگین در دارمشتات آلمان‌غربی در بزرگداشت لیزه ماینتر، فیزیکدان اتریشی‌سوئدی نام مایتنریم را با نماد Mt برای این عنصر با عدد اتمی ۱۰۹ پیشنهاد کردند. این دانشمندان عنصر ۱۰۹ را از بمباران هدف ایزوتوپ ۲۰۹ بیسموت با هسته‌های شتاب‌یافته ایزوتوپ ۵۸ آهن به‌دست آوردند. پس از یک هفته بمباران هدف، یک هسته ذوب‌شده تولید شد و این تیم وجود عنصر ۱۰۹ را با چهار اندازه‌گیری مستقل تایید کرد.

اولین بمب اتمی اتحاد جماهیر شوروی

۲۹ آگوست ۱۹۴۹ میلادی برابر با ۸ شهریور ۱۳۲۸ خورشیدی، اتحاد جماهیر شوروی اولین بمب اتمی خود، را آزمایش کرد. این یک بمب پلوتونیومی از نوع انفجاری بود که در محوطه آزمایشی سِمیپالاتینسک منفجر شد و تا ۲۰ کیلوتن بازده داشت. در ایالات متحده به آن یو شماره ۱ می‌گفتند که برگرفته از نام یوزف استالین بود.  این رویداد پنج سال زودتر از آنچه در غرب پیش‌بینی می‌شد رخ داد و این به دلیل یک فیزیکدان لس‌آلاموس به نام کلاوس فوکس بود که جاسوس شوروی در آمریکا بود و کپی دقیق طرح اصلی بمب اتمی ترینیتی را از پروژه منهتن سرقت کرد و به روس‌ها داد. با ظهور اتحاد جماهیر شوروی به‌عنوان یک رقیب هسته‌ای، انحصار تسلیحات اتمی آمریکا به پایان رسید و انگیزه قوی‌ای برای تشدید برنامه آزمایش‌های هسته‌ای خود به ایالات متحده داد. بدین ترتیب جنگ سرد آغاز شد. در ۲۳ سپتامبر ۱۹۴۹، ترومن، رییس‌جمهوری وقت آمریکا که دستور بمباران اتمی هیروشیما و ناکازاکی را صادر کرده بود، آزمایش بمب اتمی شوروی را به مردم آمریکا اعلام کرد.

کاشف اُزن

۲۹ آگوست ۱۸۶۸ میلادی برابر با ۸ شهریور ۱۲۴۷ خورشیدی، کریستیان فردریک شونبین، شیمیدان آلمانی‌سوئیسی درگذشت. او در سال ۱۸۴۰ ازن را کشف و نامگذاری کرد و اولین کسی بود که پنبه تفنگ (نیتروسلولز) را توصیف کرد. او خاطرنشان کرد که ازن هنگام رعد و برق ظاهر می‌شود و این گاز را به دلیل بوی عجیبش ازن نام گذاشت زیرا ازو به یونانی به معنی بو است. آزمایش‌های بعدی نشان داد که عبور جریان الکتریکی از‌طریق اکسیژن خالص و خشک (O2) باعث ایجاد ازن (O3) می‌شود. کشف ماده منفجره قوی به نام نیترات سلولز یا پنبه تفنگ، نتیجه یک حادثه آزمایشگاهی بود. یک روز در سال ۱۸۴۵ شونبین به‌طور اتفاقی مقداری اسید سولفوریک و اسید نیتریک را روی میز ریخت و مجبور شد میز را با یک پیش‌بند نخی خشک کند. پس از خشک‌شدن میز، پیش‌بند شعله‌ور شد و این‌گونه او سلولز نیترات ایجاد کرد. در نهایت از این ماده تولید باروت بی‌دود استفاده شد.