دامداری از دیرباز یکی از اصلی‌ترین بخش‌های تأمین مواد غذایی بشر بوده است. اما در سال‌های اخیر برخی دامداران به‌جای بهبود شرایط دامپروری تصمیماتی اتخاذ می‌کنند که منجر به مرگ دام‌ها می‌شود. این پدیده که به دلایل مختلف اقتصادی مدیریتی و حتی سیاست‌های غلط رخ می‌دهد نه‌تنها به صنعت دامپروری آسیب می‌زند بلکه زنگ خطری برای امنیت غذایی نیز به شمار می‌آید.
اما چرا برخی دامداران به‌جای رشد و بهره‌وری دام‌های خود آنها را به مرگ سوق می‌دهند؟ آیا شرایط اقتصادی نامناسب و افزایش هزینه‌های تولید آنها را به چنین تصمیمات ناگواری سوق داده است؟ یا اینکه مشکلاتی مانند خوراک بی‌کیفیت بیماری‌های دامی و نبود حمایت‌های دولتی باعث شده تا نگهداری دام دیگر توجیه اقتصادی نداشته باشد؟ در این مقاله به بررسی دلایل این بحران پرداخته و پیامدهای آن را بر صنعت دامپروری و امنیت غذایی کشور تحلیل خواهیم کرد.
بحران دامپروری؛ چرا برخی دامداران از پرورش دام دست می‌کشند؟
در سال‌های اخیر دامپروری در بسیاری از مناطق با مشکلات جدی مواجه شده است. افزایش هزینه‌های تولید کاهش قیمت محصولات دامی و نبود حمایت‌های کافی باعث شده است که برخی دامداران از ادامه فعالیت منصرف شوند. این شرایط موجب کاهش تولید داخلی و وابستگی بیشتر به واردات شده که تهدیدی برای امنیت غذایی کشور محسوب می‌شود.
بحران دامپروری نه‌تنها به اقتصاد دامداران ضربه می‌زند بلکه زنجیره تأمین محصولات دامی را نیز مختل می‌کند. دامداران برای تأمین هزینه‌های خود مجبور به فروش زودهنگام دام‌ها یا حتی حذف آنها می‌شوند. در چنین شرایطی باید سیاست‌های حمایتی کارآمدی تدوین شود تا این بحران کنترل شود و صنعت دامپروری بتواند به مسیر رشد بازگردد.
افزایش هزینه‌های تولید؛ عامل اصلی ناامیدی دامداران
یکی از اصلی‌ترین مشکلات دامپروری افزایش مداوم هزینه‌های تولید است. قیمت خوراک دام داروهای دامی تجهیزات و نیروی کار در سال‌های اخیر به‌شدت افزایش یافته درحالی‌که قیمت خرید شیر و گوشت دامداران چندان تغییری نکرده است. این اختلاف باعث کاهش حاشیه سود دامداران و در بسیاری از موارد زیان‌ده شدن فعالیت آنها شده است.
از سوی دیگر نوسانات نرخ ارز و وابستگی برخی نهاده‌های دامی به واردات فشار مضاعفی بر دامداران وارد کرده است. در چنین شرایطی بسیاری از دامداران ناچار به کاهش تعداد دام‌های خود یا حتی خروج از صنعت می‌شوند. بدون حمایت‌های دولتی و سیاست‌گذاری‌های مناسب این وضعیت می‌تواند بحران‌های بزرگ‌تری را برای صنعت دامپروری ایجاد کند.
خوراک بی‌کیفیت و گرانی علوفه؛ مرگ تدریجی دام‌ها
یکی دیگر از چالش‌های اساسی دامداران تأمین خوراک مناسب و باکیفیت برای دام‌ها است. گرانی علوفه و کمبود منابع غذایی باعث شده است که برخی دامداران به استفاده از خوراک‌های نامرغوب و تقلبی روی بیاورند که سلامت دام‌ها را تهدید می‌کند. این موضوع نه‌تنها بر رشد و بهره‌وری دام تأثیر منفی دارد بلکه موجب افزایش بیماری‌ها و تلفات در دامداری‌ها می‌شود.
خوراک بی‌کیفیت مشکلات گوارشی و تغذیه‌ای در دام ایجاد کرده و میزان تولید شیر و گوشت را کاهش می‌دهد. همچنین استفاده از خوراک آلوده و ناسالم می‌تواند منجر به انتقال بیماری‌های خطرناک به دام‌ها شود. برای حل این معضل نظارت دقیق‌تر بر کیفیت خوراک دام و ارائه یارانه برای تأمین علوفه باکیفیت ضروری است.
بیماری‌های دامی و نبود واکسن؛ چرا دامداران توان مقابله ندارند؟
شیوع بیماری‌های دامی یکی دیگر از مشکلات بزرگی است که دامداران با آن مواجه‌اند. بیماری‌هایی مانند تب برفکی طاعون نشخوارکنندگان کوچک و انواع عفونت‌های ویروسی سالانه خسارات زیادی به صنعت دامداری وارد می‌کنند. یکی از اصلی‌ترین دلایل گسترش این بیماری‌ها کمبود واکسن و داروهای مؤثر است که باعث افزایش تلفات در میان دام‌ها می‌شود.
عدم دسترسی آسان به واکسن‌های باکیفیت و هزینه‌های بالای درمان فشار زیادی بر دامداران تحمیل کرده است. بسیاری از دامداری‌ها به دلیل نبود برنامه واکسیناسیون مناسب با شیوع ناگهانی بیماری‌ها روبه‌رو می‌شوند و در برخی موارد مجبور به حذف تعداد زیادی از دام‌های خود می‌شوند. برای جلوگیری از این بحران دولت و سازمان‌های دامپزشکی باید برنامه‌های واکسیناسیون منظم و حمایت از تولید واکسن‌های داخلی را در دستور کار قرار دهند.
کمبود حمایت‌های دولتی؛ آیا دامداران در حال ورشکستگی‌اند؟
دامداران همواره نقش مهمی در تأمین امنیت غذایی کشور داشته‌اند اما در سال‌های اخیر کاهش حمایت‌های دولتی موجب افزایش مشکلات آنها شده است. نبود تسهیلات مالی افزایش هزینه‌های تولید و نوسانات قیمت نهاده‌های دامی فشار مضاعفی بر دامداران وارد کرده است. بسیاری از دامداری‌های کوچک و متوسط به دلیل عدم توانایی در مدیریت هزینه‌ها ناچار به تعطیلی شده‌اند.
در شرایطی که دامداران برای تأمین خوراک و هزینه‌های درمانی دام‌های خود دچار مشکل هستند حمایت‌های دولتی مانند ارائه تسهیلات ارزان‌قیمت کنترل قیمت نهاده‌های دامی و نظارت بر بازار خوراک می‌تواند از ورشکستگی بسیاری از آنها جلوگیری کند. اجرای سیاست‌های کارآمد برای حمایت از تولید داخلی می‌تواند به احیای صنعت دامپروری و جلوگیری از کاهش تولید محصولات دامی کمک کند.
پودر ماهی بی‌کیفیت؛ بحران غذایی جدید
پودر ماهی یکی از مهم‌ترین منابع پروتئینی برای خوراک دام و طیور است اما در سال‌های اخیر ورود پودر ماهی بی‌کیفیت به بازار مشکلات زیادی را برای دامداران ایجاد کرده است. برخی تولیدکنندگان سودجو پودر ماهی را با مواد ناخالص ترکیب کرده یا از ماهی‌های فاسد برای تولید آن استفاده می‌کنند که این امر موجب کاهش ارزش تغذیه‌ای و ایجاد بیماری در دام‌ها می‌شود.
استفاده از پودر ماهی بی‌کیفیت باعث سوءتغذیه در دام شده و رشد آنها را تحت تأثیر قرار می‌دهد. همچنین برخی از این پودرها حاوی فلزات سنگین و آلاینده‌های خطرناک هستند که سلامت دام و در نهایت مصرف‌کنندگان را تهدید می‌کنند. برای مقابله با این بحران نظارت بر تولید و عرضه خوراک‌های دامی باید افزایش یابد و دامداران نیز باید از خرید محصولات بدون تأییدیه‌های بهداشتی خودداری کنند.
واردات بی‌رویه گوشت و تأثیر آن بر صنعت دامداری داخلی
واردات گسترده گوشت از کشورهای دیگر یکی از عوامل مهمی است که صنعت دامداری داخلی را با چالش مواجه کرده است. درحالی‌که دامداران داخلی با مشکلاتی مانند گرانی نهاده‌های دامی کمبود علوفه و کاهش سوددهی دست‌وپنجه نرم می‌کنند ورود گوشت ارزان‌قیمت خارجی باعث کاهش تقاضا برای محصولات داخلی شده است.
این روند باعث کاهش قیمت دام زنده و افزایش زیان دامداران شده و بسیاری از آنها را به فکر تعطیلی کسب‌وکار خود انداخته است. درصورتی‌که دولت سیاست‌های حمایتی مناسبی برای کنترل واردات و افزایش توان رقابتی دامداران داخلی اتخاذ نکند احتمال کاهش تولید گوشت داخلی و وابستگی بیشتر کشور به واردات افزایش خواهد یافت.
دامپزشکی ناکارآمد؛ آیا نظارت بر سلامت دام‌ها کافی است؟
یکی از مشکلات جدی در صنعت دامداری ضعف نظارت‌های دامپزشکی و نبود برنامه‌های منسجم برای پیشگیری و کنترل بیماری‌های دامی است. بسیاری از دامداران از عدم نظارت دقیق بر کیفیت داروها واکسن‌های دامی و استانداردهای بهداشتی گلایه دارند.
کمبود دامپزشکان متخصص تأخیر در واکسیناسیون و نبود تجهیزات کافی برای تشخیص بیماری‌ها از دیگر مشکلات موجود است. این مسائل باعث افزایش شیوع بیماری‌های دامی کاهش تولید و حتی مرگ‌ومیر گسترده دام‌ها شده است. برای بهبود شرایط باید نظارت‌های دامپزشکی تقویت شده و دامداران به برنامه‌های بهداشتی کارآمدتری دسترسی داشته باشند.
کاهش تقاضا برای محصولات دامی؛ آیا مصرف‌کنندگان نیز مقصرند؟
در سال‌های اخیر تغییر الگوی مصرف و کاهش قدرت خرید مردم باعث کاهش تقاضا برای گوشت و لبنیات شده است. بسیاری از خانوارها به دلیل گرانی محصولات پروتئینی مصرف خود را کاهش داده‌اند که این امر مستقیماً بر دامداران تأثیر منفی گذاشته است.
از سوی دیگر تبلیغات گسترده درباره جایگزین‌های گیاهی برای محصولات دامی نیز بر کاهش مصرف تأثیر گذاشته است. این تغییرات در کنار افزایش هزینه‌های تولید باعث کاهش سود دامداران شده و برخی را به فکر تعطیلی دامداری انداخته است. برای حمایت از این صنعت لازم است تدابیری برای کنترل قیمت محصولات دامی و افزایش توان خرید مصرف‌کنندگان اندیشیده شود.
پودر چربی مسموم؛ مرگ خاموش دامداری
پودر چربی یکی از مکمل‌های مهم در جیره غذایی دام‌هاست که به افزایش وزن و تولید شیر کمک می‌کند. اما در سال‌های اخیر ورود پودر چربی مسموم و بی‌کیفیت به بازار تهدیدی جدی برای دام‌ها ایجاد کرده است. برخی تولیدکنندگان سودجو از روغن‌های ناسالم و حاوی فلزات سنگین در تولید این پودرها استفاده می‌کنند که باعث بروز بیماری‌های گوارشی و کاهش تولید دام می‌شود.
مصرف مداوم پودر چربی مسموم می‌تواند منجر به مشکلات کبدی کاهش باروری و حتی مرگ دام‌ها شود. نظارت دقیق‌تر بر تولید و عرضه این محصولات همراه با آگاهی‌بخشی به دامداران می‌تواند از گسترش این بحران جلوگیری کند.
قاچاق دام زنده؛ عامل دیگری برای کاهش تولید داخلی
قاچاق دام زنده به کشورهای همسایه یکی دیگر از معضلاتی است که تولید داخلی گوشت را تهدید می‌کند. به دلیل تفاوت قیمت گوشت در ایران و کشورهای همسایه بسیاری از دامداران ترجیح می‌دهند دام‌های خود را به‌صورت قاچاق بفروشند که این امر باعث کاهش تعداد دام‌های داخلی و افزایش قیمت گوشت در کشور می‌شود.
قاچاق دام علاوه بر ایجاد بحران در صنعت دامپروری داخلی می‌تواند باعث گسترش بیماری‌های دامی نیز شود. برای کنترل این مشکل لازم است نظارت بر مرزها افزایش یافته و سیاست‌های حمایتی برای دامداران داخلی اجرایی شود تا آنها مجبور به فروش دام‌های خود در بازارهای غیررسمی نشوند.
راهکارهای پیشنهادی برای نجات دامداران از این بحران
برای نجات صنعت دامداری از بحران فعلی باید راهکارهای عملی و کارآمدی در نظر گرفته شود. یکی از مهم‌ترین اقدامات تأمین خوراک دام باکیفیت و استاندارد است. شرکت‌هایی مانند نگین فید با فروش خوراک دام سالم و باکیفیت می‌توانند نقش مهمی در بهبود تغذیه دام‌ها و افزایش بهره‌وری ایفا کنند.
علاوه بر این دولت می‌تواند با ارائه تسهیلات مالی کنترل قیمت نهاده‌های دامی بهبود نظارت‌های دامپزشکی و افزایش تعرفه‌های واردات گوشت از دامداران حمایت کند. همچنین ایجاد بازارهای جدید برای صادرات محصولات دامی داخلی می‌تواند به افزایش سوددهی این صنعت کمک کند.
آیا امیدی به بهبود شرایط دامداری در آینده وجود دارد؟
باوجود تمام چالش‌هایی که دامداران با آن روبه‌رو هستند هنوز امید به بهبود وضعیت این صنعت وجود دارد. درصورتی‌که سیاست‌های حمایتی مناسبی برای کاهش هزینه‌های تولید و افزایش تقاضای داخلی اجرا شود می‌توان به رشد دوباره دامداری امیدوار بود.
توسعه فناوری‌های نوین در تغذیه و مدیریت دام افزایش نظارت بر کیفیت نهاده‌های دامی مبارزه با قاچاق دام و کنترل واردات بی‌رویه گوشت ازجمله اقداماتی است که می‌تواند به پایداری این صنعت کمک کند. اگر حمایت‌های لازم از دامداران انجام شود می‌توان امیدوار بود که صنعت دامپروری دوباره به مسیر رونق بازگردد و نقش خود را در تأمین امنیت غذایی کشور به‌خوبی ایفا کند.
آیا شما به دنبال کسب اطلاعات بیشتر در مورد "چرا برخی دامداران به جای رشد دام، آنها را به مرگ می برند؟" هستید؟ با کلیک بر روی اقتصادی, کسب و کار ایرانی، آیا به دنبال موضوعات مشابهی هستید؟ برای کشف محتواهای بیشتر، از منوی جستجو استفاده کنید. همچنین، ممکن است در این دسته بندی، سریال ها، فیلم ها، کتاب ها و مقالات مفیدی نیز برای شما قرار داشته باشند. بنابراین، همین حالا برای کشف دنیای جذاب و گسترده ی محتواهای مرتبط با "چرا برخی دامداران به جای رشد دام، آنها را به مرگ می برند؟"، کلیک کنید.
