ماده 677 قانون مجازات اسلامی تخریب اموال

ماده ۶۷۷ قانون مجازات اسلامی به تخریب عمدی، اتلاف یا از کار انداختن اموال منقول و غیرمنقول دیگران می پردازد و مجازات هایی از جمله حبس و جزای نقدی را برای این اعمال در نظر گرفته است.

تاحالا شده حسابی کلافه بشید از اینکه یکی عمداً به مالتون آسیب زده؟ یا شاید ناخواسته در موقعیتی قرار گرفتید که متهم به تخریب مال دیگران شدید و نمی دونید چه باید بکنید؟ راستش را بخواهید، این موضوعی است که تقریباً برای هر کسی ممکن است پیش بیاید و حسابی دردسرساز شود. در دنیایی که زندگی می کنیم، مالکیت و دارایی های شخصی ما از اهمیت زیادی برخوردارند و قانون هم برای حفاظت از آن ها سنگ تمام گذاشته است. یکی از همین سنگ تمام ها، «ماده 677 قانون مجازات اسلامی» است که به جرم تخریب اموال می پردازد.

این ماده قانونی شاید در نگاه اول خشک و رسمی به نظر برسد، اما پشت هر کلمه اش، حقوق و وظایفی نهفته که دانستنشان برای هر شهروندی ضروری است. چه مالباخته باشید و چه به هر دلیلی در جایگاه متهم قرار گرفته باشید، یا حتی فقط دوست دارید اطلاعات حقوقی تان را بالا ببرید، آشنایی با این ماده و جوانب آن به کارتان می آید. مخصوصاً که همین تازگی ها (در تاریخ 1403/03/30) این ماده قانونی اصلاحاتی داشته که دانستن آن ها برای به روز بودن اطلاعاتمان، ضروری است. پس بیایید با هم به دنیای این ماده قانونی سفر کنیم و ببینیم چطور از حق و مالمون دفاع کنیم یا ناخواسته درگیر پرونده های حقوقی نشویم.

متن کامل ماده 677 قانون مجازات اسلامی (تعزیرات و مجازات های بازدارنده) – اصلاحی 1403/03/30

برای شروع، بهتر است ابتدا با خود متن قانون آشنا شویم. این بخش، قلب ماجراست و همه چیز از همین جا شروع می شود:

«هرکس عمداً اشیاء منقول یا غیرمنقول متعلق به دیگری را تخریب نماید یا به هر نحو کلاً یا بعضاً تلف نماید و یا از کار اندازد به حبس از سه ماه تا یک سال و شش ماه، (و) در صورتی که میزان خسارت وارده سیصد و سی میلیون (330,000,000) ریال یا کمتر باشد به جزای نقدی تا دو برابر معادل خسارت وارده محکوم خواهد شد.»

خب، همانطور که می بینید، این ماده با یک جمله قاطع شروع می شود: هرکس عمداً… این یعنی نیت و قصد انجام کار، اینجا خیلی مهم است. جرم تخریب، اتلاف یا از کار انداختن مال، زمانی محقق می شود که فرد با قصد و نیت این کار را انجام داده باشد. اگر خدای ناکرده و سهواً به مالی آسیب رساندید، پای این ماده به میان نمی آید، بلکه مسئولیت شما در حیطه حقوق مدنی قرار می گیرد.

در ادامه، قانون به سه فعل اصلی اشاره می کند: تخریب، تلف کردن، و از کار انداختن. اینها سه روشی هستند که یک نفر می تواند به مال دیگری آسیب بزند. نکته مهم دیگر، «متعلق به دیگری» بودن آن مال است. یعنی اگر کسی مال خودش را تخریب کند، مرتکب این جرم نشده است. در نهایت هم به مجازات ها اشاره شده است؛ هم حبس تعزیری و هم جزای نقدی، که بسته به میزان خسارت وارده، یکی از این دو یا هر دو اعمال می شود. اصلاحیه اخیر (1403/03/30) هم که مبلغ یکصد میلیون ریال قبلی را به سیصد و سی میلیون ریال تغییر داده است، نکته بسیار مهمی است که در ادامه بیشتر به آن می پردازیم.

مفهوم شناسی و واژگان کلیدی ماده 677: بیایید کلمات را باز کنیم!

برای اینکه ماده 677 را خوب درک کنیم، باید اول بفهمیم هر کلمه ای که توش به کار رفته، یعنی چی. قانون گذار هر کلمه ای رو با دقت انتخاب کرده و هرکدوم معنی خاص خودش رو داره. بیایید با هم واژه های کلیدی این ماده رو موشکافی کنیم:

تخریب: فقط شکستن نیست!

وقتی اسم تخریب میاد، شاید اولین چیزی که تو ذهن خیلی از ما شکل می گیره، شکستن یک چیز باشه. مثلاً یکی شیشه ماشین رو بشکنه یا یه دیوار رو خراب کنه. اما تو قانون، تخریب معنی گسترده تری داره. تخریب یعنی هر عملی که باعث بشه یک مال (چه منقول و چه غیرمنقول) از بین بره یا به طور کلی یا جزئی، کارایی خودش رو از دست بده. مثال هایش هم زیاده:

• پاره کردن یک سند مهم یا یک عکس خاطره انگیز.
• قطع کردن عمدی درختان باغ همسایه.
• خط و خش انداختن روی بدنه خودرو.

می بینید؟ فقط شکستن نیست. هرکاری که ارزش یا کاربری مال رو پایین بیاره، می تونه تخریب محسوب بشه.

اتلاف: وقتی چیزی هدر می رود!

اتلاف هم از اون کلماتیه که معنی ظریفی داره. اتلاف یعنی به طور عمدی کاری کنیم که یک مال از بین بره یا فاسد بشه و دیگه قابل استفاده نباشه. فرقش با تخریب اینه که توی اتلاف، ممکنه شیء از لحاظ فیزیکی کاملاً سالم به نظر برسه، ولی دیگه کارایی نداره. مثلاً:

• فاسد کردن عمدی مواد غذایی که تو یخچال یکی دیگه است.
• مخلوط کردن مواد شیمیایی با ارزش به طوری که دیگه قابل استفاده نباشن.
• سوزاندن پول یا اسناد مالی.

اینجا دیگه بحث شکستن نیست، بلکه بحث از بین بردن ماهیت و کارایی مال هست.

از کار انداختن: سالم اما بی خاصیت!

این یکی شاید از همه ظریف تر باشه. از کار انداختن به عملی گفته میشه که طی اون، به ظاهر مال هیچ آسیبی نمی رسه، یعنی نه تخریب میشه و نه اتلاف، اما دیگه اون کارایی که باید رو نداره و بی مصرف میشه. این اتفاق اغلب تو دنیای مدرن و با تکنولوژی پیشرفته بیشتر رخ میده. مثلاً:

• پنچر کردن عمدی لاستیک ماشین. مال هست، سالمه، ولی دیگه نمی تونه حرکت کنه.
• قطع کردن سیم های برق یا گاز یک ساختمان. ساختمان سرجایش است، اما عملاً نمی توان از آن استفاده کرد.
• غیرفعال کردن نرم افزار یا سیستم امنیتی یک کامپیوتر. خود کامپیوتر هست، ولی کارکردش مختل شده.

پس، لازم نیست حتماً چیزی بشکنه یا از بین بره تا جرم ماده 677 اتفاق بیفته، گاهی فقط از کار انداختن هم کافیه.

اموال منقول و غیرمنقول: کدام به کدام است؟

قانون می گه اشیاء منقول یا غیرمنقول. این دو تا عبارت، از مباحث پایه تو رشته حقوق هستن:

• اموال منقول: به هر مالی گفته میشه که بشه اون رو بدون آسیب رسوندن به خودش یا محلش، از جایی به جای دیگه منتقل کرد. مثل ماشین، گوشی، لباس، پول، کتاب و…
• اموال غیرمنقول: اینها اموالی هستن که نمی شه اونها رو جابه جا کرد، یا اگه بشه، باعث خرابی خودشون یا محلشون میشه. مثل زمین، خونه، مغازه، درخت و…

ماده 677 هر دو نوع مال رو شامل میشه و فرقی نداره به چه نوع مالی آسیب وارد شده باشه.

متعلق به دیگری: این نکته طلایی است!

همونطور که تو متن قانون دیدیم، عبارت متعلق به دیگری خیلی مهمه. یعنی اگه شما خدای نکرده، ماشین یا خونه خودتون رو تخریب کنید، کسی نمی تونه شما رو بر اساس این ماده مجازات کنه. چرا؟ چون مال شماست و هرکاری دوست دارید باهاش می کنید (البته به شرطی که به حقوق دیگران آسیب نرسه). این ماده دقیقاً برای حفظ حقوق مالکیت بقیه افراد طراحی شده است. پس اثبات اینکه مال تخریب شده واقعاً متعلق به شاکیه و نه متهم، یکی از ارکان اصلی اثبات این جرم به حساب می آید.

ارکان تشکیل دهنده جرم تخریب عمدی: از قصد تا نتیجه!

مثل هر جرم دیگه ای، جرم تخریب اموال هم یه سری ارکان و پایه های مشخص داره که اگه یکی از این پایه ها نباشه، اصلاً جرمی اتفاق نیفتاده. این ارکان سه تا هستند: قانونی، مادی و معنوی. بیایید ببینیم هرکدوم چی می گن.

رکن قانونی: ماده 677 خودش گویای همه چیز است.

رکن قانونی یعنی اینکه یه جرمی باید حتماً تو قانون تعریف شده باشه تا بشه کسی رو به خاطرش مجازات کرد. برای جرم تخریب عمدی، رکن قانونی ما همین ماده 677 قانون مجازات اسلامی (بخش تعزیرات) هست. قانون گذار تو این ماده، تخریب، اتلاف و از کار انداختن اموال دیگری رو جرم دونسته و براش مجازات تعیین کرده. پس، تا زمانی که یه کاری تو قانون به عنوان جرم شناخته نشده باشه، هیچ قاضی ای نمی تونه کسی رو بابت اون مجازات کنه.

رکن مادی: وقتی دست به کار می شویم!

رکن مادی یعنی همون عملی که انجام میشه و باعث وقوع جرم میشه. این رکن خودش چند تا جزئیات داره:

• فعل مجرمانه: همونطور که قبل تر گفتیم، این فعل می تونه تخریب، اتلاف یا از کار انداختن باشه. نکته مهم اینجاست که این عمل باید فعل مثبت باشه. یعنی چی؟ یعنی باید کاری انجام بشه، نه اینکه کاری انجام نشه. مثلاً اگه کسی ببینه مال دیگری داره تخریب میشه و هیچ کاری نکنه (ترک فعل)، نمی تونیم بگیم خودش اون مال رو تخریب کرده. البته این فعل مثبت می تونه مستقیم باشه (مثلاً خودت با چکش شیشه رو بشکنی) یا غیرمستقیم (مثلاً با دستور دادن به دیگری این کار رو انجام بدی).
• موضوع جرم: موضوع این جرم همون اشیاء منقول یا غیرمنقول متعلق به دیگری است. یعنی اگه روی میز خودت خط بندازی یا پول خودت رو آتیش بزنی، اینجا موضوع جرم متعلق به دیگری نیست و این جرم اتفاق نیفته. اثبات مالکیت مال از طرف شاکی، حسابی تو این بخش مهم میشه.
• نتیجه مجرمانه: جرم تخریب، یه جرم مقید به نتیجه است. یعنی برای اینکه این جرم کامل بشه، باید حتماً نتیجه ای به نام ضرر یا خسارت اتفاق بیفته. اگه کسی قصد تخریب داشته باشه و عملی هم انجام بده، ولی هیچ آسیبی به مال نرسه، جرم تخریب عمدی کامل نشده و ممکنه فقط در حد شروع به جرم قابل پیگیری باشه (البته برای شروع به جرم تخریب، نص صریح قانونی نداریم). این ضرر می تونه تلف کلی مال، تلف جزئی اون، یا از کار افتادن مال باشه.

رکن معنوی (روانی): نیت قلبی مجرم!

رکن معنوی یعنی نیت و قصد مجرم. قانون گذار تو ماده 677 از کلمه عمداً استفاده کرده که نشون میده این جرم، از جرایم عمدی است. رکن معنوی هم دو بخش داره:

• سوء نیت عام (قصد انجام فعل): یعنی فرد باید قصد انجام همون کاری رو داشته باشه که داره انجام میده. مثلاً اگه شیشه رو می شکنه، باید واقعاً قصد شکستن شیشه رو داشته باشه، نه اینکه مثلاً بخوره به شیشه و بشکنه.
• سوء نیت خاص (قصد اضرار یا قصد آسیب زدن): این قسمت یه مقدار محل بحث بین حقوقدان ها و تو رویه های قضایی بوده. بعضی ها می گن برای اثبات این جرم، علاوه بر اینکه باید قصد شکستن شیشه (سوء نیت عام) وجود داشته باشه، باید ثابت بشه که فرد قصد آسیب رسوندن به صاحب مال (سوء نیت خاص) رو هم داشته. اما رویه غالب دادگاه ها و نظر اکثر حقوقدانان اینه که صرف عمد در انجام فعل مجرمانه (یعنی همون سوء نیت عام) کافیه و لازم نیست حتماً ثابت کنیم فرد قصد داشته به صاحب مال ضربه بزنه. همین که با علم به اینکه مال متعلق به دیگری است، عمداً اونو تخریب کنه، برای تحقق جرم کافیه.

خیلی از قضات و وکلا روی این موضوع تأکید دارند که همین که کسی بداند مالی متعلق به دیگری است و عمداً آن را تخریب کند، حتی اگر قصد دشمنی شخصی با صاحب مال را نداشته باشد، جرم تخریب عمدی محقق می شود.

• تقارن زمانی: این نکته هم خیلی مهمه. رکن مادی (عمل مجرمانه) و رکن معنوی (قصد و نیت) باید همزمان با هم اتفاق بیفتن. یعنی اول نباید مال تخریب بشه و بعد از تخریب، فرد قصد و نیت مجرمانه پیدا کنه.
• تخریب غیر عمدی: اگه تخریب مال از روی عمد نباشه، مثلاً تصادفاً یا سهواً به مال کسی آسیب بزنید، دیگه پای ماده 677 به میان نمیاد. اینجا دیگه مسئولیت شما کیفری نیست و فقط مسئولیت مدنی دارید. یعنی باید خسارت رو جبران کنید، اما به زندان نمی افتید یا جزای نقدی کیفری نمی دید.

مجازات های ماده 677: نگاهی به اصلاحیه 1403!

خب، رسیدیم به بخش جذاب و البته مهم مجازات ها. همونطور که قبلاً گفتیم، ماده 677 تو سال 1403 اصلاح شده و این اصلاحیه تغییرات مهمی رو تو میزان جزای نقدی به وجود آورده. بیایید ببینیم قانون گذار برای تخریب عمدی اموال دیگران چه مجازات هایی رو در نظر گرفته:

حبس تعزیری: چه زمانی به زندان می افتیم؟

قانون می گه برای کسی که عمداً مال دیگری رو تخریب، تلف یا از کار بندازه، مجازات حبس از سه ماه تا یک سال و شش ماه در نظر گرفته میشه. این حبس، از نوع حبس تعزیری هست. یعنی قاضی می تونه با توجه به شرایط پرونده، شخصیت متهم و اوضاع و احوال جرم، میزان حبس رو بین حداقل و حداکثر تعیین کنه.

جزای نقدی: پای پول به میان می آید!

اینجا جاییه که اصلاحیه 1403/03/30 خودشو نشون میده. قبلاً اگه خسارت وارده کمتر از صد میلیون ریال بود، فرد به جزای نقدی محکوم می شد. اما الان این مبلغ به شکل قابل توجهی افزایش پیدا کرده:

• سقف جدید خسارت: اگه میزان خسارت وارده به مال سیصد و سی میلیون (330,000,000) ریال یا کمتر باشه، مجرم به حبس محکوم نمیشه.
• میزان جزای نقدی: در این صورت (یعنی خسارت 330 میلیون ریال یا کمتر)، مجازات، جزای نقدی تا دو برابر معادل خسارت وارده خواهد بود. یعنی اگه خسارت، مثلاً 100 میلیون ریال باشه، جزای نقدی می تونه تا 200 میلیون ریال هم باشه. البته این تا دو برابر به قاضی اختیار میده که با توجه به شرایط، جزای نقدی رو تعیین کنه و لزوماً دو برابر نیست.

پس، اگه خسارت وارد شده بیشتر از 330 میلیون ریال باشه، مجازات حبس (از سه ماه تا یک سال و شش ماه) اعمال میشه. این تقسیم بندی، خیلی مهمه و روی حکم قاضی تأثیر مستقیم داره. بیایید با یه جدول، این تفاوت ها رو بهتر ببینیم:

میزان خسارت وارده	مجازات (بر اساس اصلاحیه 1403/03/30)
330,000,000 ریال یا کمتر	جزای نقدی تا دو برابر معادل خسارت وارده
بیشتر از 330,000,000 ریال	حبس از سه ماه تا یک سال و شش ماه

همونطور که می بینید، تاریخ اصلاحیه 1403/03/30 خیلی مهمه. این تاریخ، برای پرونده هایی که بعد از این تاریخ اتفاق افتاده اند، اعمال میشه. پس اگه خدای نکرده درگیر همچین پرونده ای شدید، حتماً به تاریخ وقوع جرم دقت کنید.

ماهیت جرم تخریب اموال: این جرم چه ویژگی هایی دارد؟

جرم تخریب اموال، مثل هر جرم دیگه ای، یه سری ویژگی های منحصر به فرد داره که دونستن این ویژگی ها، به ما کمک می کنه تا بهتر بتونیم با این جرم آشنا بشیم و موقعیت های مختلف رو درک کنیم. بیایید چند تا از مهم ترین ویژگی هاش رو با هم بررسی کنیم:

عمدی بودن جرم: از روی قصد و نیت!

همونطور که قبلاً هم بارها تأکید کردیم، ماده 677 فقط شامل تخریب های عمدی میشه. یعنی متهم باید با قصد و نیت قبلی اقدام به تخریب، اتلاف یا از کار انداختن مال کرده باشه. اگه تخریب بر اثر سهل انگاری، بی احتیاطی، یا هر دلیل غیرعمدی دیگه ای باشه، دیگه این ماده شاملش نمیشه و پای مجازات کیفری در میان نیست. در این صورت، فقط مسئولیت مدنی یعنی جبران خسارت بر عهده فرد است.

آنی بودن جرم: در یک لحظه اتفاق می افتد!

جرم تخریب، یه جرم آنی محسوب میشه. یعنی چی؟ یعنی برای وقوعش لازم نیست که عمل مجرمانه برای مدت طولانی ادامه پیدا کنه. همین که عمل تخریب در یک لحظه یا در یک بازه زمانی مشخص انجام بشه و نتیجه اش (یعنی خسارت) حاصل بشه، جرم کامل شده. مثلاً اگه کسی یک لحظه شیشه ماشینی رو بشکنه، جرم تخریب انجام شده. نیازی نیست ساعت ها این کار رو ادامه بده.

مقید به نتیجه: باید خسارت وارد شود!

این ویژگی یعنی برای اینکه جرم تخریب طبق ماده 677 کامل و قابل مجازات باشه، باید حتماً یه نتیجه ای از این عمل حاصل بشه. اون نتیجه چیه؟ بله، خسارت یا ضرر وارد شدن به مال. اگه کسی قصد تخریب داشته باشه و عملی هم انجام بده، ولی به هر دلیلی مال آسیب نبینه، جرم تخریب کامل نشده است. مثلاً اگه کسی بخواد شیشه رو بشکنه ولی فقط یه خش کوچیک روی اون بندازه که اصلاً محسوب نشه، ممکنه جرم به طور کامل محقق نشه.

قابل گذشت بودن: رضایت شاکی گره گشاست!

یکی از مهم ترین ویژگی های جرم تخریب اموال، اینه که یک جرم قابل گذشت هست. این یعنی چی؟ یعنی اگه صاحب مال (شاکی خصوصی) رضایت بده و از شکایتش بگذره، تعقیب کیفری متهم متوقف میشه و دیگه نمیشه اونو مجازات کرد. البته این موضوع در صورتیه که جرم فقط جنبه خصوصی داشته باشه. اگه جنبه عمومی هم داشته باشه (که در ادامه توضیح میدم)، رضایت شاکی می تونه باعث تخفیف مجازات جنبه عمومی بشه.

جنبه عمومی و خصوصی جرم: دو روی یک سکه!

جرم تخریب اموال، هم جنبه خصوصی داره و هم جنبه عمومی. این یعنی:

• جنبه خصوصی: این جنبه مربوط به خود صاحب مال (شاکی) میشه. اون می تونه شکایت کنه، خسارتشو مطالبه کنه و هر وقت خواست، رضایت بده. اگه رضایت بده، همونطور که گفتیم، بخش خصوصی پرونده بسته میشه.
• جنبه عمومی: این جنبه مربوط به جامعه و نظم عمومی میشه. چون تخریب اموال، به هر حال یه نوع اخلال در نظم و امنیت جامعه محسوب میشه، دولت (از طریق دادستان) هم می تونه پرونده رو پیگیری کنه. حتی اگه شاکی خصوصی رضایت بده، ممکنه جنبه عمومی جرم همچنان باقی بمونه و متهم به خاطر اون مجازات بشه. البته در جرایم قابل گذشت مثل تخریب، رضایت شاکی معمولاً باعث تخفیف یا حتی موقوفی تعقیب در جنبه عمومی هم میشه، اما تصمیم نهایی با قاضی است.

تفاوت ها با جرایم دیگر: هر جرمی جای خودش را دارد!

گاهی اوقات، بعضی جرایم خیلی شبیه به هم به نظر میان، اما در واقعیت تفاوت های مهمی دارن که دونستنشون برای درک بهتر قانون و پرونده های حقوقی، ضروریه. جرم تخریب اموال هم با چند جرم دیگه ممکنه اشتباه گرفته بشه. بیایید نگاهی به تفاوت هاش با بقیه جرایم بندازیم:

تخریب و سرقت: مرز باریکی که مهم است.

خیلی وقت ها ممکنه فکر کنیم اگه کسی چیزی رو برد و بعد خرابش کرد، هم سرقت کرده و هم تخریب. اما از نظر قانونی، این دوتا جرم با هم فرق دارن:

• سرقت: تو سرقت، هدف اصلی مجرم، بردن و تصاحب مال دیگری است، نه صرفاً تخریب اون.
• تخریب: تو تخریب، هدف اصلی مجرم، از بین بردن، خراب کردن یا از کار انداختن مال است، نه اینکه اونو برای خودش برداره.

البته ممکنه تو یک واقعه، هر دو جرم با هم اتفاق بیفته؛ مثلاً کسی ماشینی رو بدزده و بعد اونو تخریب کنه. در این صورت، متهم هم به خاطر سرقت و هم به خاطر تخریب مجازات میشه. اما اگه فقط به قصد آسیب زدن مال رو نابود کنه بدون اینکه قصد بردَنش رو داشته باشه، فقط جرم تخریب محقق شده است.

تخریب و آتش سوزی (احراق) یا انفجار: آتش خطرناک تر است!

احراق (آتش سوزی) و انفجار، در واقع شکل های خاصی از تخریب محسوب میشن. اما چون این نوع از تخریب ها معمولاً خطرناک تر هستن و می تونن خسارت های جانی و مالی بسیار بیشتری به بار بیارن، قانون گذار برای اونها مواد قانونی جداگانه و مجازات های سنگین تری رو در نظر گرفته:

• ماده 675 قانون مجازات اسلامی: به آتش زدن یا تخریب با مواد منفجره می پردازه و مجازات های سنگین تری داره.
• ماده 676 قانون مجازات اسلامی: راجع به آتش زدن یا تخریب غیرعمدی با مواد منفجره است که باز هم مجازات خاص خودشو داره.

پس، اگه تخریب از طریق آتش سوزی یا انفجار اتفاق بیفته، دیگه ماده 677 اعمال نمیشه و بر اساس مواد 675 و 676 رسیدگی میشه.

تخریب و تصرف عدوانی: یکی مال را خراب می کند، دیگری تصرف!

این دو تا جرم هم خیلی وقت ها اشتباه گرفته میشن، مخصوصاً تو اموال غیرمنقول (مثل زمین و ملک):

• تصرف عدوانی: یعنی کسی بدون اجازه و به زور، مالی رو که تو تصرف قانونی دیگری بوده، از چنگش دربیاره و خودش اونو تصرف کنه. اینجا هدف تصاحب و گرفتن مال هست.
• تخریب: همونطور که می دونیم، تو تخریب هدف اصلی از بین بردن یا آسیب زدن به مال هست.

باز هم ممکنه این دو جرم با هم اتفاق بیفتن؛ مثلاً کسی زمینی رو عدواناً تصرف کنه و بعد برای تثبیت تصرفش، درختان اون زمین رو قطع کنه (تخریب). در این صورت، هر دو جرم جداگانه قابل پیگیری هستن.

تخریب های خاص: قوانینی برای موارد ویژه.

علاوه بر ماده 677 که یک قانون عام برای تخریب اموال محسوب میشه، قوانین دیگه ای هم هستن که به تخریب های خاصی اشاره می کنن و ممکنه مجازات های متفاوتی داشته باشن. مثلاً:

• ماده 45 قانون حفاظت و بهره برداری از جنگل ها و مراتع: این ماده برای تخریب درختان و جنگل ها مجازات های خاصی رو در نظر گرفته.
• ماده 543 قانون مجازات اسلامی: مربوط به تخریب علائم دولتی یا عمومی است.
• ماده 598 قانون مجازات اسلامی: درباره تخریب اسناد دولتی یا اسناد مربوط به اموال عمومی است.

این موارد نشون میده که قانون گذار برای بعضی از اموال که از حساسیت یا اهمیت بیشتری برخوردارن، مجازات های خاصی رو در نظر گرفته.

رویه قضایی و نظریه های مشورتی: تجربه دادگاه ها چه می گوید؟

قانون یک چیزه و نحوه اجرای اون در دادگاه ها و تفسیرهای حقوقی، چیز دیگه. برای همین، دونستن «رویه قضایی» و «نظریه های مشورتی» خیلی مهمه. این ها به ما نشون میدن که قاضی ها و متخصصین حقوقی چطور با ماده 677 برخورد می کنن و چطوری ابهامات رو حل می کنند. بیایید نگاهی به چند تا از این موارد بندازیم:

آرای وحدت رویه دیوان عالی کشور: حرف آخر قانون!

دیوان عالی کشور، بالاترین مرجع قضایی کشور هست و وقتی تو دادگاه های مختلف (مثلاً تو تهران و اصفهان) در مورد یه موضوع حقوقی، رای های متفاوتی صادر میشه، دیوان عالی کشور وارد عمل میشه و یک «رای وحدت رویه» صادر می کنه. این رای برای همه دادگاه ها لازمالاجراست و مثل قانون عمل می کنه. در مورد ماده 677 و جرم تخریب هم آرای وحدت رویه مهمی صادر شده:

• مثلاً در مواردی بحث شده که آیا تخریب مال مشاع (مالی که چند نفر در آن شریک هستند) توسط یکی از شرکا، جرم محسوب می شود یا خیر. رویه قضایی و نظریه های حقوقی به این سمت رفته اند که بله، حتی شریک هم می تواند به دلیل تخریب مال مشترک توسط دیگری تحت تعقیب قرار گیرد، چرا که نسبت به سهم شریک دیگر، آن مال «متعلق به دیگری» محسوب می شود.

نظریه های مشورتی: وقتی قانون نیاز به توضیح دارد!

اداره کل حقوقی قوه قضائیه، مرجعی است که به سوالات حقوقی قضات و وکلا پاسخ میده و نظریه های مشورتی صادر می کنه. این نظریه ها اگرچه لازم الاجرا نیستن، ولی راهنمای خوبی برای درک قانون و حل ابهامات هستن. در مورد ماده 677 هم نظریه های زیادی صادر شده:

• مثلاً یک سوال رایج این است که آیا تخریب اموال کم ارزش یا حتی بی ارزش هم جرم محسوب می شود؟ اگرچه ارزش مادی مال در میزان مجازات (جزای نقدی) تأثیر دارد، اما طبق رویه و نظریه های مشورتی، حتی تخریب مال کم ارزش یا فاقد ارزش مادی شرعی نیز می تواند جرم محسوب شود، زیرا قانون گذار صرفاً به «مال» بودن شیء اشاره کرده و نه ارزش اقتصادی آن. در این صورت، معیار، همان ضرر وارده است.

طبق یک نظریه مشورتی مهم، حتی اگر مال تخریب شده ارزش اقتصادی چندانی نداشته باشد، اما به هر حال به عنوان یک «مال» شناخته شود، باز هم ماده 677 می تواند اعمال شود و صرفاً در تعیین میزان جزای نقدی تأثیرگذار خواهد بود.

چند نمونه عملی: از تئوری تا واقعیت!

برای اینکه بهتر این موضوع رو درک کنیم، بیایید چند سناریوی فرضی رو بررسی کنیم:

• مثال 1: تخریب عمدی خودرو و نقش کارشناسی: تصور کنید کسی عمداً روی بدنه خودرو همسایه خط می اندازد. اینجا رکن مادی (خط انداختن) و رکن معنوی (عمد) وجود دارد. شاکی می تواند شکایت کند. در این پرونده، نقش کارشناس رسمی دادگستری برای تعیین میزان خسارت (مثلاً هزینه صافکاری و نقاشی) بسیار مهم است. بر اساس میزان این خسارت، دادگاه حکم حبس یا جزای نقدی را صادر خواهد کرد.
• مثال 2: از کار انداختن سیستم امنیتی یک شرکت: فرض کنید یک کارمند ناراضی، شبانه وارد شرکت شده و با قطع کردن سیم ها، سیستم دوربین های مداربسته و دزدگیر را غیرفعال می کند. به ظاهر دوربین ها سالم هستند، اما کار نمی کنند. این کار دقیقاً مصداق از کار انداختن است. از آنجایی که سیستم، متعلق به دیگری (شرکت) است و با عمد انجام شده، جرم تخریب (از نوع از کار انداختن) محقق شده و قابل پیگیری است.
• مثال 3: تخریب اموال عمومی و خصوصی: اگر کسی عمداً به یک پارک عمومی آسیب برساند (مثلاً نیمکت ها را بشکند)، این هم جرم تخریب است. در اینجا شاکی می تواند شهرداری باشد. اگر هم به باغ شخصی کسی آسیب بزند، شاکی خود صاحب باغ است. فرق این دو در جنبه عمومی قوی تر در مورد اموال عمومی و نیز در برخی مجازات های خاص تر برای این نوع اموال است.

مراحل شکایت و رسیدگی: قدم به قدم تا احقاق حق!

خب، حالا که با ماده 677 و جزئیاتش آشنا شدیم، فرض کنید خدای ناکرده در موقعیتی قرار گرفتید که مال شما تخریب شده. چه باید بکنید؟ چطور باید شکایت کنید و مراحلش چیه؟ بیایید با هم ببینیم قدم به قدم چطور میشه حقتون رو پیگیری کنید:

شروع کار: از کلانتری تا دادسرا.

اولین قدم برای شکایت از جرم تخریب، تنظیم و ارائه «شکوائیه» هست. شکوائیه، یه نامه رسمی به مراجع قضاییه که توش ماجرا رو با جزئیات توضیح میدید. می تونید این کار رو از طریق یکی از راه های زیر انجام بدید:

• مراجعه به کلانتری یا پاسگاه: اگه تخریب همین الان اتفاق افتاده و متهم مشخصه، بهترین کار اینه که سریعاً به نزدیک ترین کلانتری یا پاسگاه مراجعه کنید و صورتجلسه تنظیم کنید. اونا میان و صحنه رو بررسی می کنن.
• مراجعه به دفاتر خدمات الکترونیک قضایی: امروزه اکثر کارهای قضایی از طریق این دفاتر انجام میشه. شما می تونید شکوائیه تون رو اونجا ثبت کنید و مدارکتون رو ارائه بدید. بعد از ثبت، پرونده به دادسرا ارسال میشه.
• دادسرای عمومی و انقلاب: در نهایت، شکوائیه شما در دادسرا بررسی میشه. وظیفه دادسرا، تحقیقات مقدماتی و جمع آوری دلایل برای اثبات یا رد جرمه. اگه دلایل کافی پیدا بشه، قرار جلب به دادرسی صادر میشه و پرونده به دادگاه ارسال میشه.

ادله اثبات دعوا: چطور جرم را ثابت کنیم؟

برای اینکه ادعای شما ثابت بشه، نیاز به «ادله اثبات دعوا» دارید. هرچی مدارکتون قوی تر باشه، شانس موفقیتتون تو پرونده بیشتره. مهم ترین ادله ای که می تونه به کارتون بیاد:

• شهادت شهود (اگه کسی شاهد ماجرا بوده).
• فیلم و عکس (تصاویر یا ویدئو از صحنه تخریب یا خود تخریب کننده).
• گزارش کارشناسی (گزارش رسمی کارشناس دادگستری در مورد میزان خسارت و نحوه وقوع آن).
• اقرار متهم (اگه متهم به جرم خودش اعتراف کنه).
• نامه ها و مدارک کتبی (اگه نامه نگاری یا پیامکی در مورد موضوع رد و بدل شده).

نقش کارشناس رسمی دادگستری: پای کارشناس که وسط می آید!

تو پرونده های تخریب اموال، کارشناس رسمی دادگستری نقش بسیار مهمی داره. وظیفه اصلی ایشون اینه که:

• میزان دقیق خسارت وارده رو ارزیابی کنه.
• دلیل و نحوه وقوع تخریب رو بررسی و گزارش کنه.
• اگه لازم باشه، ارزش مال قبل و بعد از تخریب رو تعیین کنه.

گزارش کارشناس، یکی از قوی ترین ادله برای قاضی محسوب میشه و روی تصمیم گیری ایشون تأثیر مستقیم داره.

مداخله وکیل: همراهی یک متخصص حقوقی.

راستش را بخواهید، مسائل حقوقی پیچیدگی های خاص خودشان را دارند. حضور یک وکیل متخصص تو پرونده های تخریب اموال، چه به عنوان شاکی و چه متهم، می تونه حسابی به نفع شما باشه. یک وکیل خوب می تونه:

• شکوائیه رو به بهترین نحو تنظیم کنه.
• شما رو در جمع آوری مدارک و ادله کمک کنه.
• تو جلسات دادگاه از حقوق شما دفاع کنه.
• بهترین راه حل ها رو برای پرونده پیشنهاد بده (مثلاً مذاکره برای صلح و سازش).

صلح و سازش: وقتی می توان توافق کرد!

همونطور که قبلاً گفتیم، جرم تخریب اموال قابل گذشت هست. این یعنی شما می تونید قبل یا در حین رسیدگی به پرونده، با طرف مقابل به توافق برسید و از شکایتتون صرف نظر کنید. این موضوع هم می تونه به سرعت پرونده کمک کنه و هم از هزینه ها و استرس های دادگاه کم کنه. صلح و سازش می تونه از طریق شوراهای حل اختلاف یا حتی به صورت مستقیم با وساطت وکیل انجام بشه. اگه به توافق برسید و شاکی رضایت بده، پرونده بسته میشه (البته با در نظر گرفتن جنبه عمومی جرم، که تصمیم نهایی با قاضی است).

نتیجه گیری: جمع بندی ماجرا!

به پایان راهنمای جامع ماده 677 قانون مجازات اسلامی رسیدیم. دیدید که تخریب اموال، فقط یک آسیب ساده به مال نیست، بلکه یک جرم جدی با ابعاد قانونی و پیامدهای خاص خودش است. از تخریب و اتلاف گرفته تا از کار انداختن، هر کدام تعاریف و مصادیق خاص خودشان را دارند که با آگاهی از آن ها می توانیم از حقوقمان دفاع کنیم. مخصوصاً با اصلاحیه اخیر در تاریخ 1403/03/30، حالا میزان خسارت وارده در تعیین مجازات، نقش پررنگ تری پیدا کرده است.

نکته کلیدی در تمام این بحث ها این بود که در جرم تخریب، عمد نقش اصلی را ایفا می کند و بدون آن، مسئولیت فقط در حیطه مدنی باقی می ماند. همچنین، دیدیم که این جرم هم جنبه عمومی دارد و هم خصوصی، و رضایت شاکی خصوصی می تواند در سرنوشت پرونده بسیار تأثیرگذار باشد. چه برای حفاظت از دارایی های خودمان و چه برای جلوگیری از درگیر شدن ناخواسته در پرونده های حقوقی، آگاهی از این ماده قانونی و جوانب آن حیاتی است. در نهایت، یادتان باشد که در موارد پیچیده و برای دفاع بهتر از حق و حقوقتان، بهترین کار این است که با یک مشاور حقوقی یا وکیل متخصص مشورت کنید تا راهنمایی های دقیق و کاربردی را دریافت کنید.