به گزارش خبرگزاری تیتو از روابط عمومی موزه سینما، مجید اسماعیلی مدیرعامل موزه سینما در ابتدای این نشست ضمن خیر مقدم به مهمانان، گفت: موضوعی که از موارد ضروری و لازم مرتبط با سینمای ایران به شمار می رود، توجه کردن به مباحثی است که جامعه دچار آن است. این روزها وضعیت سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی به صورتی است که به نظر می رسد سینما باید نقشی موثر را برعهده داشته باشد و نقش های بهتری را بپذیرد.
وی با بیان اینکه رسانه ها و در سرآمد آنها سینما در دنیا به این مسایل توجه زیادی دارند تا اگر مشکلی به وجود آید، آن را برای افرادی که در بخش های علمی، پژوهشی و دانشگاهی فعال هستند طرح کند، ادامه داد: سینما باید تلاش کند تا با نگاهی پیشرو بتواند برای برون رفت از مسایلی که کشور با آن ها درگیر است، حرف تازه ای را ارایه کند. تصورم بر این است که در سینما یکی از مهمترین موضوعات مسایل اجتماعی است البته به این معنا نیست که سینما در حوزه های محتوایی دیگر اهمیت ندارد.
اسماعیلی با بیان اینکه امروزه نمی توان یک فیلم را تنها مختص به یک حوزه مشخص دانست، گفت: زمانی که به تماشای برخی از آثار می نشینیم پی می بریم که این فیلم ها می توانند به موضوعات متنوعی توجه کرده باشند. امیدوارم اتصالی بین فضای سینما و دانشگاه به وجود آید و به سمت سینمای دانش بنیان حرکت کنیم چراکه اگر افراد بخواهند با سلیقه شخصی خود به بحث های اجتماعی بپردازند، اتفاق مثبتی صورت نمی گیرد تا به جریان تبدیل شود.
وی ادامه داد: جریان های سینمایی که می خواهند به مسایل اجتماعی بپردازند باید به صورت عمیق، موشکافانه و علمی تر به پدیده ها نگاه کنند و به سمتی حرکت کنند که باری را از دوش جامعه بردارند زیرا به نظر می رسد اکنون در جامعه ای زندگی می کنیم که اگر رسانه ها نقش خود را به درستی ایفا نکنند قطعا آگاهی از بین می رود.
مدیرعامل موزه سینما با بیان اینکه رسانه ها باید همراهی مردم را تقویت کنند و مقابل فضای نفرت افکنی بایستند، افزود: سینمای اجتماعی باید به بیان علت نفرت ها و چگونگی پرکردن شکاف میان طبقات مختلف سیاسی، فرهنگی، اجتماعی کشور بپردازد. در این نشست قصد داریم راهکارهای تشویق فیلمسازان به موضوعات اجتماعی مهم را مورد بررسی قرار دهیم.
اسماعیلی در بخش دیگری از صحبت های خود بیان داشت: نکته مهم این است که سینمای اجتماعی قرار است چه کاری را برای یک جامعه که دچار بحران های اجتماعی انجام دهد؟ آیا چنین ارزشی را برای سینما قایل هستید که بتواند بحران را مدیریت کرده و راه حل تولید کند؟ برخی عقیده دارند که سینمای اجتماعی تنها وظیفه طرح مسیله را دارد. تصور می کنم در یک جامعه باید افراد ادبیات زیست جمعی را تمرین کنند و این از رسالت های سینمای اجتماعی است که افراد را بدون نفرت در کنار یکدیگر و برای یکدیگر نگه دارد.
وی با بیان اینکه در سینمای اجتماعی به دنبال نگاه مشفقانه نیست، بیان داشت: قطعا بحران هایی وجود دارد که می تواند موضوع سینمای اجتماعی باشد اما این ها در سینمای اجتماعی انعکاس درخوری ندارند و تصور می کنم این حوزه باید بسیار فعال تر باشد.
اسماعیلی گفت: سینمای اجتماعی مربوط به قشر فرهیخته و دغدغه مند جامعه است و باید دید امروزه مشکل پیش روی این جنس از سینما چیست.
وی ادامه داد: انتظار می رود توقعی که یک مدیر فرهنگی از سینما دارد با توقعی که یک فیلمساز از اثر خود دارد باید به یکدیگر نزدیک شوند. توقع یک مدیر فرهنگی از سینما شاید توقعی آرمانی باشد و احساس کند یک فیلمساز اجتماعی که وارد یک موضوع شده بتواند آن را تحلیل کند و بدون وارد کردن آسیب عرضه کند. به نظر می رسد باید بگذاریم هر چیزی که جامعه در سیستم عرضه و تقاضا طلب می کند اعمال شود تا به یک شکوفایی دست پیدا کنیم.
سینمای اجتماعی زاییده تحولات اجتماعی و سیاسی جامعه است
فریدون جیرانی فیلمساز و مورخ سینمای ایران نیز گفت: در پرداختن به موضوعات اجتماعی گاهی به فیلمساز توصیه مشفقانه می شود تا سینمایی داشته باشیم که آسیب ها را به صورت هدایت شده مطرح کند. یک نوع توصیه مشفقانه از بالا است تا سینمایی داشته باشیم که هدایت شده باشد و ما را به یک تفاهم جمعی در جامعه ایران برساند.
وی ادامه داد: سینمای اجتماعی شکل گرفته توسط دهه آخر نسل پنجم، از دل یک شکاف شکل گرفته و همان باعث رشد سینمای اجتماعی ما شده است. باید توجه داشت که سینمای اجتماعی زاییده تحولات اجتماعی و سیاسی جامعه است. در میان پنج نسلی که در سینمای ایران حاضر بوده اند از 1327 تا به امروز، همگی این نسل ها از دل تحولات با تفاهم و گفت وگو در دل نیروهای سیاسی این جامعه ، بیرون آمده اند.
فریدون جیرانی با بیان اینکه معتقد نیست فیلم «فسیل» تنها یک فیلم کمدی است، گفت: فروش بسیار زیاد فیلم «فسیل» تنها به دلیل کمدی بودن آن نیست بلکه به این دلیل است که این فیلم دو دوران متفاوت را با یکدیگر مقایسه می کند. یکی تصویر مربوط به زمان قبل از انقلاب و دیگری تصویر امروز. در تاریخ سینمای ایران، فروش این فیلم بعد از «عقاب ها» در رده دوم قرار دارد.
وی با بیان اینکه سینمای تجارتی ما از دل اعتراضات موجود در جامعه درآمده است، بیان داشت: اگر توجه کرده باشید حتی فیلم هتل نیز در زمینه روابط تابو شکنی می کند.
«درباره الی» یک اثر اخلاقی است
جیرانی در بخش دیگری از صحبت های خود گفت: مقوله ای مانند اخلاق بسیار نسبی است و تلقی یکسانی میان افراد مختلف در این خصوص وجود ندارد. من معتقدم «درباره الی» یک اثر اخلاقی است اما ممکن است شما چنین نظری نداشته باشید. باید به این نسبیت گرایی توجه کرد.ممکن است شما فیلمی را غیر اخلاقی بدانید و دیگری نظری متفاوت داشته باشد. به همین دلیل، نظام درجه بندی بحث اختلاف نظر را حل می کند. مهم تفکری است که امروزه در حال مدیریت است اینکه آیا این تفکر قبول دارد که ما دو دوره تاریخی مهم سال 62 تا 72 و 76 تا 84 را در سینمای بعد از انقلاب داریم که بهترین فیلم ها در این دو دوره شکل گرفته اند.
فیلم ها از دل شرایطی سیاسی به وجود می آید
وی درباره انتخاب موضوع در سینمای اجتماعی نیز گفت: موضوعات را فیلمسازان بر اساس شرایط زیست و جامعه انتخاب می کنند. مهرجویی از آمریکا می آید و می خواهد داستان خسرو و شیرین را بسازد و به استودیو کاروان فیلم می رود و می بیند شرایط برای ساخت آن فراهم نیست و فیلمی جیمز باندی به نام «الماس 33» را می سازد. سپس به مطب ساعدی می رود و با او رفیق می شود. به تیاتر 25 شهریور رفته و نمایشنامه های او را می بیند و فیلم «گاو» را می سازد. در چنین شرایطی به طور قطع شرایط و فضا باعث ساخت این فیلم ها توسط مهرجویی شده است.
وی ادامه داد: کیمیایی نیز قصه ای را انتخاب می کند که درباره رابطه یک دزد با یک معتاد است که سیاسی ترین فیلم تاریخ سینمای ایران بود . به نظر من«اعتراض» تندترین فیلم کیمیایی است که جمله ای درخشانی دارد و قهرمان قصه می گوید: «مملکت را قدرت و قانون و آزادی اداره می کند. قدرت دست یک جناح و قانون دست یک جناح دیگر است و آزادی که از روزنامه شروع می شود چماق می خورد.» این دوره تمام می شود و هر دوره یک اسمی دارد.
جیرانی با بیان اینکه فیلم ها از دل شرایطی سیاسی به وجود می آید، افزود: فرهادی از «رقص در غبار» به «درباره الی» می رسد. طبقه متوسط به یکدیگر دروغ می گویند. در «جدایی نادر از سیمین» طبقه متوسط قصد مهاجرت دارد. در فروشنده قهرمان گیج است و به حریم شخصی اشاره دارد. فیلم ها بر اساس شرایط ساخته می شوند و حتی فیلم های تجارتی نیز اینگونه و محصول شرایط جامعه است.
وی در پایان صحبت های خود بیان داشت: من معتقدم امید و ناامیدی از دل شرایط به وجود می آیند. هرچه شرایط تلخ تر شود، فیلم ها سیاه ترمی شوند و شرایط هرچه آرام تر باشد فیلم ها امیدوارانه تر می شوند.
اعتبار سینمای ایران وابسته به سینمای اجتماعی است
خسرو معصومی کارگردان سینما با بیان اینکه اعتبار سینمای ایران وابسته به سینمای اجتماعی است، گفت: در دهه شصت زمانی که بنیاد سینمایی فارابی تعدادی از فیلمسازان را دعوت به همکاری کرد، از خلال آن فیلمی مانند «مادیان» شکل گرفت و این روند با تمام سختگیری ها حدود دو سال ادامه داشت. در آن زمان فیلمنامه ها خوانده می شد و اصلاحاتی روی آن صورت می گرفت که علی رغم خواست نویسنده بود. با این حال از دل آن جریان فیلم هایی ساخته شدند که تاریخ ساز بودند و اعتباری که سینمای ایران دارد مربوط به همان دوره است. نظیر آثاری که آقایان کیارستمی، تقوایی، مهرجویی عیاری و دیگران ساختند.
وی افزود: من سه گانه ای با نام برف را در کارنامه دارم که درباره مردم کوه نشین مازندران است و درباره آن موضوع تحلیل و تحقیق کرده ام و متوجه شدم که به خاطر نبود شرایط کار در این محیط کوه نشین، افراد به قطع درخت روی می آورند. نکنه این است که زمانیکه بخواهیم درباره این مسایل در سینما صحبت کنیم متاسفانه به سیاه نمایی محکوم خواهیم شد.
معصومی با بیان اینکه مافیای قدرت در سینما نمی گذارد سینمای اجتماعی شکل بگیرد، بیان داشت: من تمام زندگی خودم را به عنوان سرمایه گذار و تهیه کننده برای ساخت فیلم «کار کثیف» هزینه کردم و خانه نشین شدم. شرایط برای ساخت فیلم اجتماعی در ایران سخت است و نگاه ها بیشتر به سمت تولید کارهای بدون دردسر است.
معصومی ادامه داد: من آثار زیادی را ساخته ام اما امروز حتی اگر محتاج به نان شب خود هم باشم تن به ساخت فیلم های سخیف نمی دهم زیرا معتقدم ساخت فیلم های کمدی سخیف خیانت به ناصر تقوایی، داریوش مهرجویی و کیانوش عیاری است. البته باید یادآور شوم که در حوزه سینمای کمدی فیلمی مانند «اجاره نشین ها» را داریم که مایه افتخار است همچنین فیلم «روشنایی های شهر» اثری است که به فقر و عشق در کنار هم می پردازد و مخاطب را می خنداند ؛ به نظرم وجود همه این ها در کنار یکدیگر هنر نامیده می شود.
نمایش اعتراضات با منطق درست
وی با بیان اینکه تماشاگر امروزی معتاد به فیلم های ملودرام شده است، گفت: من فیلم «اعتراض» ساخته مسعود کیمیایی را دوست دارم چراکه دارای شکل است. به نظرم موارد اعتراضی باید با منطق درست نمایش داده شوند. باید توجه داشت که فیلمساز زمان ساخت فیلم به تنها چیزی که فکر نمی کند سیاه نمایی است. او معادلاتی را مطرح می کند تا ببیند روی تماشاگر تاثیر می گذارد یا خیر. مشکل این است که امروز تماشاگری وجود ندارد که فیلم اجتماعی را ببیند و راضی برگردد.
مدیران فرهنگی راه را برای فیلمساز متفکر باز کنند
معصومی با بیان اینکه معمولا موضوعات روز جامعه را برای فیلم هایش انتخاب می کند، بیان داشت: تغییر مدیریت ها یکی از مهمترین معضلاتی است که به فیلمساز آسیب می رساند یعنی گاهی اتفاق های سینما با آمدن مدیر جدید مختل می شود و این موضوع برای خانواده سینما نگران کننده است. باید نگاه مدیر به سینماگران درست باشد ، اعتماد داشته باشد و از ابتدا نسبت به او پیش فرض نداشته باشند زیرا این اتفاق باعث خنثی شدن سینماگران می شود. زمانی که فضا محدود می شود، سینماگر به سراغ مسایلی می رود که درست نیست. یک مدیر فرهنگی باید راه را برای فیلمساز متفکر و دارای اندیشه باز کند و مانع او نشود.
وی ادامه داد: یک کارگردان مولف بر اساس موضوعاتی که مشاهده می کند کاری را می نویسد و یا از آثار نویسنده های بزرگ استفاده می کند. مهرجویی زمانی کتاب «آشغالدونی» اثر ساعدی را می خواند که موضوع آن از فقر در زمان شاه نشات می گیرد و ایده آن به نظرش جالب می آید. او این فیلم را به شکل زیبایی با نام «دایره مینا» می سازد و تاثیر سینمای اجتماعی اینگونه است که در پی آن اثر، سازمان انتقال خون شکل می گیرد.
رهایی از معضل قضاوت های بدون کارشناسی
بهروز شعیبی، دیگر فیلمساز فعال در حوزه سینمای اجتماعی نیز گفت: در ابتدا باید مشخص شود که آیا سینمای اجتماعی ژانر است یا خیر. من معتقدم سینمای اجتماعی ژانر نیست زیرا فیلم هایی در ژانرهای کمدی، اکشن و… وجود دارند که دارای کدهای سینمای اجتماعی هستند. برای مثال، فیلم «آپارتمان» اثر بیلی وایلدر یک اثر اجتماعی است بنابراین می توانیم بگوییم مفاهیم اجتماعی در سینما قرار است چه کاری را انجام دهند. اگر با چنین دیدی به سینمای اجتماعی نگاه شود، بار بزرگی از دوش مدیران نگران برداشته می شود. سینمای اجتماعی ژانر نیست بلکه قرار است با مفاهیم و دغدغه های اجتماعی، ژانر و زبان خود را پیدا کند و به نمایش درآید.
وی افزود: مدیر سینمایی یک کارشناس اجتماعی نیست و نباید درباره برآیند و نتیجه یک فیلم سینمایی اجتماعی فکر کند بلکه باید از کارشناسان مختلف در این حوزه استفاده کند. در سینمای اجتماعی اولین اقدام این است که کارشناس مربوط به این حوزه و جنس تفکر مختص به آن وارد شود.
کارگردان «دهلیز» ادامه داد: سینما در کشور عمری بیش از صد سال را گذرانده است و سینمای جدی ایران از دهه 30 فعال بوده است و اولین فیلم های جدی اجتماعی با ستاره های سینما ساخته شده اند. در فیلم «گرگ های گرسنه» زنده یاد فردین بازی کرده است و این اثر از اولین فیلم های اجتماعی ایران است. آن ها این دوره ها را طی کرده و دریافته اند که بنا به رویکرد مخاطب این جنس از سینما جواب نمی دهد و در نتیجه فردین شکل خود را تغییر داده است. فردین به عنوان یک کارگردان، جنس سینمای خود را انتخاب می کند اما در هر صورت سینمای اجتماعی پس از یک دهه به سینمایی جدی تبدیل شده و فیلم هایی نظیر «قیصر» و «گاو» نتیجه آن هستند. در این مسیر حتی ممکن است آسیب هایی متوجه فیلم های فرخ غفاری شده باشد اما در نهایت دوران بلوغ سینما فرا می رسد.
شعیبی خاطرنشان کرد: در سینمای کمدی یک فیلم اجتماعی به نام «اجازه نشین ها» داریم که بهترین نوع آنالیز اجتماع در آن دوره محسوب می شود. طبیعی است زمانیکه فیلمسازان احساس امنیت می کنند، دغدغه های واقعی موجود در زیر پوست شهر مردم را نشان می دهند. گاهی فیلمی از یک کشور دیگر را می بینیم اما احساس نزدیکی بسیاری نسبت به آن داریم. علت این است که موضوع های انسانی در تمام دنیا امری مشترک هستند و زمانی که کد اجتماعی دریافت می کنند، آن را کاملا درک می کنیم.
وی با بیان اینکه ما به اندازه ای دارای دغدغه های اجتماعی هستیم که می توانیم در صورت وجود امنیت خاطر به آن ها بپردازیم، خاطرنشان کرد: یادم می آید سالی که «دهلیز» را ساختیم نشستی برای آن برگزار شد و مخاطبی در آن جلسه گفت در فیلم دهلیز درباره موضوعی حرف زده می شود که در بخش های مختلف هزینه زیادی بابت آن پرداخته شده است و من معتقدم حرف او کاملا درست بود. به لحاظ اجتماعی هزینه هایی پرداخت شده بود و ما توانستیم فیلم را بسازیم. پس این یک روال معمول در ساخت فیلم اجتماعی است که بعد از مدتی من درک و دریافت خود را در سینما تبدیل به فیلم «دارکوب» کردم.
شعیبی ادامه داد: حتی یک فیلم تاریخی مانند «سیانور» برای من یک فیلم اجتماعی محسوب می شود زیرا فکر می کنم اگر راوی تاریخ باشیم و به آن جهت ندهیم ، جلوی بسیاری از تکرارها را می توان گرفت. در فیلم اجتماعی مهم ترین مسیله آموزش و رهنمود دادن به فیلمساز نیست، بلکه رهایی از معضل قضاوت های بدون کارشناسی است.
سینمای اجتماعی ایران شاخص است
شعیبی در بخش دیگر این نشست گفت: در کشور ما سینما عمری طولانی دارد اما دارای ساختار نظام مندی نیست . هنوز کمپانی در سینمای ایران وجود ندارد بنابراین مقایسه با هالیوود جایز نیست. در آنجا اگر تصمیم گرفته می شود که روی موضوع خانواده کار شود، به دلیل وجود کمپانی که کاربلد است، می تواند موضوع را به قصه ای درست تبدیل کرده و آن را به صورت جهانی اکران و از آن دفاع کند. در شکل کمپانی این جریان مدیریت می شود، یعنی قصه فیلم کمدی و اکشن بسته به نیاز مخاطب ساخته می شود. اما زمانی که صحبت از بسته فرهنگی می شود، باید فیلم هنری و برای آن جشنواره هم وجود داشته باشد. در طول سال های گذشته انرژی سینمای ایران همواره معطوف به سرمایه گذاری بخش دولتی بوده است و در چنین شرایطی مدیر فرهنگی محکوم می شود. به دلیل آنکه مثلا، در یک بازه دو ساله تمام فیلم هایی که مقابل دوربین می روند مرتبط با سینمای دفاع مقدس هستند یا در مقطعی دیگر فیلم های کمدی پررنگ می شود. فیلم کمدی، لوکال ترین فیلم است و تنها مربوط به یک منطقه است.
وی ادامه داد: یک بخش از شریان حیاتی سینما در ایران به دولت مربوط است زیرا اگر سینمای ایران حذف شود و یا پیشرفت کند، تصمیم گیر مدیران دولتی هستند. باید توجه داشت زمانی که با ملاحظات اجتماعی فیلم ساخته می شود ازهیجانات سینمایی کم شده و نگاهی علمی تر به آن حاکم می شود.
شعیبی بیان داشت: سینمای اجتماعی ما شاخص است و حرفی برای گفتن دارد و یکی از کارهای ما این است که به سینمای اجتماعی کمک کنیم.
مهم ترین عامل برای رشد سینمای اجتماعی حمایت بدون مرز بندی است
کاوه سجادی حسینی دیگر فیلمساز حاضر در این نشست نیز گفت: برای ساخت فیلم اجتماعی در ابتدا باید شرایط کار برای فیلمساز مهیا باشد اما درحال حاضر اولین اتفاق برای او سانسور خود فیلمساز و مشکل بعدی سرمایه گذار است و متاسفانه ما به شکل ناخودآگاه به خود سانسوری روی می آوریم .
وی ادامه داد: زمانی که درباره سینمای اجتماعی صحبت می کنیم تا زمانی که مسیله به یک نقطه دید انتقادی نرسد، سینمای اجتماعی شکل نمی گیرد. وقتی قرار است نقطه دید انتقادی داشته باشیم باید کاملا بی پروا به آن بپردازیم در صورتی که این اتفاق رخ نمی دهد و به فیلم های آهسته و بی خطر سوق پیدا می کنیم تا اثر به اکران برسد و برای آن مشکلی ایجاد نشود.
سجادی حسینی افزود: سینمای اجتماعی از دل جریان موج نو در پیش از انقلاب شکل می گیرد و به سینمای بعد از انقلاب پیوند می خورد. زمانی که فیلم «آرامش در حضور دیگران» را می بینیم هر چیزی برای ما آشکار است اما زمانی که جلوتر می آییم دیگر شرایط اینگونه نیست .همه این اتفاق ها باعث می شود افراد محتاط شوند و بیشتر به سمت سینمای کمدی حرکت کنند.
وی با بیان اینکه دولت و فارابی باید برای جلوگیری از نابودی سینمای اجتماعی اقداماتی را صورت دهند، گفت: امروزه سینمای کمدی برهمه ژانرها احاطه دارد و به زودی شاهد فیلم های کمدی-اجتماعی، کمدی- سیاسی و… خواهیم بود. به نظرم مهم ترین عامل برای رشد سینمای اجتماعی، حمایت بی چون و چرا و بدون مرز بندی است تا اینگونه از سینما دوباره احیا و متولد شود.
فیلمساز قاضی نیست که حکم بدهد
سجادی حسینی با بیان اینکه دوربین فیلمساز مانند یک میکروسکوپ برای بزرگنمایی معضلات استفاده می شود تا یک بحران دیده شود، افزود: فیلمساز تنها وظیفه طرح مسیله را دارد چراکه تخصص رسیدگی به امور مختلف ممکن است در او وجود نداشته باشد. او معظلات موجود در سطح شهر را پیدا کرده و بدون اغراق آن ها را بیان می کند و زمانی که این اتفاق دارای نقطه دید انتقادی می شود، ارزش خود را پیدا می کند. کار فیلمساز امر واقع نیست و او با جهان خیال سر و کار دارد. فیلمساز قاضی نیست که حکم بدهد او تنها می تواند برملا کند و حقایق را نشان دهد.من معتقدم حکم دادن باعث شکل گیری یک پایان قطعی شده و فضایی را برای تفکر مخاطب باقی نمی گذارد.
کاوه سجادی حسینی با بیان اینکه در فیلمسازی مهمترین مسیله حمایت است، بیان داشت: فیلمنامه نویس باید بدون ترس از بی سرانجام بودن کارش، اثری را بنویسد. زمانی که ناامیدی ازهمان ابتدا با ما همراه می شود، ناچار هستیم دایم اثر خود را تغییر دهیم و به جای اثر اجتماعی فیلمی ملودرام بسازیم. مدیر فرهنگی زمانی که صاحب نظر می شود، نظراتی ارایه می کند که شاید طبق آن، یک فیلم خوب از دست برود اما اگر حمایت و اعتماد نسبت به فیلمساز وجود داشته باشد، سینمای اجتماعی رشد خواهد کرد اما زمانی که فیلمساز به سیاه نمایی متهم می شود این اتفاق باعث از بین رفتن سینمای اجتماعی می شود درحالیکه باید نوعی اعتماد متقابل میان مدیر فرهنگی، وزارت ارشاد و فیلمساز شکل بگیرد.
5757
آیا شما به دنبال کسب اطلاعات بیشتر در مورد "فریدون جیرانی: سینمای اجتماعی زاییده تحولات اجتماعی و سیاسی جامعه است/ خسرو معصومی: مدیران فرهنگی راه را برای فیلمساز متفکر باز کنند" هستید؟ با کلیک بر روی فرهنگ و هنر، به دنبال مطالب مرتبط با این موضوع هستید؟ با کلیک بر روی دسته بندی های مرتبط، محتواهای دیگری را کشف کنید. همچنین، ممکن است در این دسته بندی، سریال ها، فیلم ها، کتاب ها و مقالات مفیدی نیز برای شما قرار داشته باشند. بنابراین، همین حالا برای کشف دنیای جذاب و گسترده ی محتواهای مرتبط با "فریدون جیرانی: سینمای اجتماعی زاییده تحولات اجتماعی و سیاسی جامعه است/ خسرو معصومی: مدیران فرهنگی راه را برای فیلمساز متفکر باز کنند"، کلیک کنید.
