دادخواست استرداد وجه واریزی: صفر تا صد مراحل و نکات حقوقی

وقتی حواس مون نیست و پول رو به اشتباه به حساب یه نفر دیگه واریز می کنیم، انگار آب پاکی روی دست مون ریخته اند. اما نگران نباشید! دادخواست استرداد وجه واریزی دقیقاً برای همین مواقع پیش بینی شده تا بتونید پولتون رو به روش قانونی پس بگیرید و حقتون پایمال نشه. این اتفاق که این روزها با این همه کارت به کارت کردن و تراکنش بانکی زیاد شده، می تونه برای هر کسی پیش بیاد و مهم اینه که راه و چاه پس گرفتن پول رو بدونیم.

شاید براتون پیش اومده باشه که به خاطر یک اشتباه کوچیک توی شماره کارت، یا حتی خطای سیستم بانکی، پولی رو به حسابی واریز کنید که اصلاً قرار نبوده به اونجا بره. در این شرایط، حسابی کلافه و نگران می شیم که چطور می تونیم این پول رو برگردونیم. خبر خوب اینه که قانون ما در این زمینه دست شما رو خالی نذاشته و راه هایی برای پس گرفتن این پول به اشتباه واریز شده وجود داره. البته فقط دونستن این راه کافی نیست، باید قدم به قدم و درست جلو برید تا به نتیجه دلخواه برسید. این مقاله اینجاست تا مثل یک راهنمای دلسوز، همه چیز رو از سیر تا پیاز براتون روشن کنه و بهتون یاد بده که چطور از حق تون دفاع کنید.

وقتی پول رو اشتباهی واریز می کنی: قصه دارا شدن بلاجهت و حقوق ما

اصلاً فلسفه اینکه ما می تونیم پولی رو که اشتباهی دادیم پس بگیریم، برمی گرده به یه اصل خیلی مهم توی حقوق به اسم دارا شدن بلاجهت. یعنی چی؟ یعنی هیچ کس نباید بدون اینکه حقی داشته باشه، از دارایی شما پولدار بشه یا به اصطلاح منتفع بشه. اگه کسی بدون دلیل قانونی پولی رو گرفته باشه، باید اون رو برگردونه، حتی اگه خودش ندونه که چرا این پول به حسابش اومده یا فکر کنه حقش بوده. این یه جور عدالت توی روابط مالیه که می گه هرچیزی باید سر جای خودش باشه.

ماده ۳۰۱ قانون مدنی: پایه ی حقوقی داستان پول های اشتباهی

ماده ۳۰۱ قانون مدنی دقیقاً همین موضوع رو نشون میده. متن این ماده می گه: کسی که عمداً یا اشتباهاً چیزی را که مستحق نبوده است دریافت کند ملزم است که آن را به مالک تسلیم کند. یعنی چه شما حواستون نبوده و اشتباهی پول رو واریز کردید، چه اون بنده خدا که پول به حسابش رفته فکر می کرده حقش بوده، در هر دو صورت، گیرنده پول وظیفه داره که اون رو به صاحب اصلیش (شما) برگردونه. پس می بینید که حتی اگه گیرنده پول هم ندونه که پول رو اشتباهی گرفته، باز هم مسئوله و باید پس بده.

اینجا دیگه فرقی نمی کنه که این اشتباه از جانب شما بوده باشه (مثلاً شماره کارت رو اشتباه وارد کردید) یا از جانب خود بانک (مثلاً کارمند بانک به جای واریز به حساب شما، اشتباهی به حساب دیگه واریز کرده). در هر دو حالت، اصل بر اینه که دارنده حساب نباید بدون حق، از مال دیگری منتفع بشه و قانون این حق رو به شما میده که برای استرداد وجه به اشتباه واریز شده اقدام کنید. این ماده، محکم ترین و اصلی ترین پایه حقوقی برای دادخواست استرداد وجه واریزی محسوب میشه.

ماده ۲۶۵ قانون مدنی: اصل عدم تبرع، یعنی هیچ کاری بی حساب و کتاب نیست!

یه ماده دیگه که توی این بحث خیلی به دردمون می خوره، ماده ۲۶۵ قانون مدنیه که میگه: هرکس مالی به دیگری بدهد ظاهر، در عدم تبرع است بنابراین اگر کسی چیزی به دیگری بدهد بدون اینکه مقروض آن چیز باشد می تواند استرداد کند. به زبان ساده تر، وقتی شما پولی رو به کسی میدید، فرض بر این نیست که دارید هدیه میدید یا خیرات می کنید. اصل بر اینه که پشت این پرداخت، یه بدهی، یه معامله یا یه رابطه مالی وجود داشته. اگه واقعاً هیچ بدهی یا معامله ای در کار نبوده و شما الکی پول رو دادید، می تونید درخواست پس گرفتنش رو داشته باشید.

این ماده یه نکته کلیدی داره و اون هم ظاهر در عدم تبرع بودنه. یعنی همیشه فرض بر اینه که شما بدون قصد هدیه دادن و بدون اینکه مدیون باشید، پولی رو به کسی نمی دید. این اصل به شما کمک می کنه که بار اثبات رو تا حدی سبک تر کنید. البته، در مورد تفسیر دقیق این ماده و اینکه بار اثبات دقیقاً بر عهده کیه، بین حقوقدانان کمی بحث هست. اما رویه قضایی معمولاً این طوره که خواهان (یعنی شما که پول رو دادید) باید ثابت کنه که این پول رو بدون جهت داده و گیرنده هم بدون حق اون رو گرفته. پس محکم کاری و جمع آوری مدارک اینجا حرف اول رو می زنه.

ماده ۳۰۳ قانون مدنی: مسئولیت گیرنده پول، از اصل تا سود!

حالا فرض کنید پول به اشتباه به حساب کسی رفته و اون طرف هم می دونه که پول مال خودش نیست، اما هرچیزی که بهش میگید، حاضر به برگردوندن پول نیست. اینجا چه اتفاقی میفته؟ ماده ۳۰۳ قانون مدنی به این موضوع اشاره کرده و میگه: کسی که مالی را من غیر حق، دریافت کرده است ضامن عین و منافع آن است اعم از اینکه به عدم استحقاق خود عالم باشد یا جاهل.

این یعنی چی؟ یعنی طرفی که پول رو اشتباهی گرفته، فقط مسئول برگردوندن اصل پول نیست، بلکه اگه به خاطر نگه داشتن این پول، سودی هم کرده باشه (مثلاً پول رو در جایی سرمایه گذاری کرده و سود گرفته) یا حتی اگه به خاطر تورم، ارزش پول کم شده باشه و شما مجبور بشید برید دادگاه و مراحل قانونی رو طی کنید، اون شخص باید این خسارات رو هم جبران کنه. این منافع که ماده ۳۰۳ میگه، همون خسارت تأخیر تأدیه هست که بر اساس شاخص تورم بانک مرکزی محاسبه میشه. این ماده به شما این امکان رو میده که علاوه بر اصل پول، خسارت ناشی از دیرکرد در پرداخت رو هم مطالبه کنید.

مطابق ماده ۳۰۳ قانون مدنی، فردی که وجهی را بدون حق دریافت کرده است، مسئول برگرداندن هم اصل پول و هم جبران خسارت تأخیر تأدیه آن (منافع) خواهد بود، فرقی هم نمی کند که می دانسته حقش نیست یا نه.

چند ماده دیگه که بد نیست بدونید (۳۰۲، ۳۰۴، ۳۰۵)

قانون مدنی برای سناریوهای مختلف، مواد دیگه ای هم داره که دونستنشون بد نیست:

• ماده ۳۰۲: اگر کسی که اشتباهاً خود را مدیون می دانست آن دین را تأدیه کند حق دارد از کسی که آن را بدون حق، اخذ کرده است استرداد نماید. این ماده می گه حتی اگه شما فکر می کردید مدیون هستید و پول رو دادید، ولی بعداً فهمیدید که مدیون نبودید، باز هم می تونید پولتون رو پس بگیرید.
• ماده ۳۰۴: اگر کسی که چیزی را من غیر حق دریافت کرده است خود را محق می دانسته لیکن در واقع محق نبوده و آن چیز را فروخته باشد، معامله، فضولی و تابع احکام مربوطه به آن خواهد بود. این ماده بیشتر برای مال غیر نقد هست، ولی نشون میده که حتی اگه گیرنده فکر کنه حقش بوده و اون مال رو بفروشه، باز هم شما می تونید پیگیر باشید.
• ماده ۳۰۵: در مورد مواد فوق صاحب مال باید از عهده مخارج لازمه که برای نگاهداری آن شده است برآید مگر در صورت علم متصرف به عدم استحقاق خود. یعنی اگه گیرنده پول، برای حفظ اون پولی خرج کرده باشه (که در مورد پول نقد کمتر پیش میاد)، شما باید این هزینه ها رو قبول کنید، مگر اینکه اون می دونسته پول مال اون نیست و بازم خرج کرده!

گام به گام تا پس گرفتن پولت: از بانک تا دادگاه!

حالا که با مبانی حقوقی آشنا شدیم، وقتشه که ببینیم عملاً باید چه کارهایی انجام بدیم. پس گرفتن پول اشتباهی واریز شده، یه مسیر چند مرحله ای داره که اگه درست و با دقت پیش بریم، شانس موفقیت مون خیلی بیشتر میشه. از وقتی که متوجه اشتباه می شید تا وقتی که پول به حسابتون برگرده، مراحلی هست که باید طی کنید.

قدم اول: اولش برو بانک، شاید کار به جاهای باریک نکشید!

اولین و ساده ترین کاری که باید بکنید، اینه که همین که فهمیدید پول رو اشتباهی واریز کردید، سریعاً دست به کار بشید. هرچه زودتر اقدام کنید، احتمال برگشت پول بیشتره. پس:

1. همه جزئیات رو یادداشت کنید: تاریخ و ساعت دقیق تراکنش، مبلغ، شماره کارت یا حسابی که پول ازش رفت و شماره کارت یا حسابی که پول بهش واریز شد. اگه رسید چاپی دارید، نگه دارید. اگه تراکنش اینترنتی بوده، اسکرین شات از صفحه نهایی موفقیت آمیز بودن تراکنش بگیرید.
2. با بانک خودتون تماس بگیرید: سریعاً با بانک مبدأ (بانکی که پول از حساب شما خارج شده) تماس بگیرید یا حضوری به شعبه مراجعه کنید. موضوع رو توضیح بدید. بانک می تونه اطلاعات حساب مقصد رو براتون بگیره (نه لزوماً همه اطلاعات شخصی فرد، بلکه شماره حساب و نام صاحب حساب).
3. از بانک بخواهید با صاحب حساب مقصد تماس بگیرد: بانک ها معمولاً برای چنین مواردی پروتکل خاصی دارند. اون ها می توانند با صاحب حساب مقصد تماس بگیرند و موضوع واریز اشتباهی رو به اطلاعش برسونند و ازش بخوان که پول رو برگردونه. خیلی وقت ها، افراد با حسن نیت همکاری می کنند و پول رو پس می دهند.

یه نکته خیلی مهم: اگر کسی به شما گفت که پول رو به حساب شخص ثالث (مثلاً حساب یه نفر دیگه که ادعا می کنه صاحب اصلی پوله) برگردونید، به هیچ وجه این کار رو نکنید! همیشه پول رو فقط و فقط به همون حسابی که ازش واریز شده و از طریق بانک خودتون برگردونید. این کار شما رو از هرگونه اتهام کلاهبرداری یا پولشویی در امان نگه می داره.

قدم دوم: اظهارنامه قضایی، یه اخطار رسمی و جدی!

اگر با وساطت بانک، صاحب حساب مقصد حاضر به همکاری نشد یا اصلاً پیداش نشد، باید یه قدم رسمی تر بردارید: ارسال اظهارنامه استرداد وجه. اظهارنامه یه جور نامه رسمی حقوقی هست که شما از طریق دفاتر خدمات الکترونیک قضایی به طرف مقابل می فرستید. چرا این کار مهمه؟

• مستندسازی: نشون میده که شما به صورت رسمی و قانونی درخواست پس گرفتن پول رو داشتید.
• ایجاد تاریخ مطالبه: از تاریخ ارسال اظهارنامه، مطالبه شما رسمی میشه و خسارت تأخیر تأدیه هم از همین تاریخ محاسبه میشه.
• اخطار جدی: به طرف مقابل نشون میده که شما موضوع رو جدی گرفتید و قصد پیگیری قانونی دارید.

محتوای ضروری اظهارنامه:
اظهارنامه باید شامل مشخصات کامل شما و گیرنده پول، مبلغ دقیق واریزی، تاریخ واریز، شماره حساب های مبدأ و مقصد، و شرح کامل ماجرا باشه. باید توی اظهارنامه به گیرنده پول مهلت بدید که پول رو پس بده وگرنه شما مجبور به طرح دعوا می شید. این مرحله، یه جور اخطار نهایی قبل از رفتن به دادگاهه.

نمونه کامل اظهارنامه استرداد وجه واریزی به اشتباه:

مخاطب محترم: [نام و نام خانوادگی گیرنده پول]

نشانی: [نشانی کامل گیرنده پول]

با سلام،

احتراماً به استحضار می رساند اینجانب [نام و نام خانوادگی شما]، فرزند [نام پدر شما]، به شماره ملی [شماره ملی شما]، در تاریخ [تاریخ دقیق واریز]، مبلغ [مبلغ به عدد و حروف، مثلاً ۱۰۰،۰۰۰،۰۰۰ ریال معادل ده میلیون تومان] را از طریق [روش واریز: مثلاً کارت به کارت از شماره کارت … به شماره کارت …] به شماره حساب [شماره حساب مقصد] بانک [نام بانک مقصد] به نام حضرتعالی واریز نمودم.

نظر به اینکه واریز وجه مذکور به علت [شرح مختصر علت اشتباه: مثلاً اشتباه در ورود شماره کارت یا خطای بانکی] صورت گرفته و اینجانب هیچ گونه دین یا رابطه حقوقی با حضرتعالی جهت واریز مبلغ فوق نداشته ام، لذا مطابق با مواد ۳۰۱ و ۲۶۵ قانون مدنی، حضرتعالی مکلف به استرداد وجه مذکور به اینجانب می باشید.

علی هذا، از حضرتعالی درخواست می نمایم ظرف مدت [مثلاً ده] روز از تاریخ ابلاغ این اظهارنامه، نسبت به استرداد کامل مبلغ [مبلغ به عدد و حروف] به شماره حساب [شماره حساب شما] بانک [نام بانک شما] به نام اینجانب اقدام فرمایید. در غیر این صورت، ناگزیر خواهم بود جهت مطالبه اصل وجه، خسارت تأخیر تأدیه از تاریخ مطالبه و کلیه هزینه های دادرسی، از طریق مراجع قضایی اقدام نمایم که در این صورت مسئولیت کلیه خسارات مادی و معنوی وارده بر عهده حضرتعالی خواهد بود.

با تشکر و تجدید احترام،

[نام و نام خانوادگی شما]

تاریخ: [تاریخ ارسال اظهارنامه]

قدم سوم: وقتی حرف زدن فایده نداشت: دادخواست استرداد وجه

اگر با وجود ارسال اظهارنامه هم طرف مقابل حاضر به همکاری نشد، چاره ای جز رفتن به دادگاه ندارید. اینجا باید برای دادخواست استرداد وجه واریزی اقدام کنید. این دعوا، یک دعوای حقوقی محسوب میشه.

1. مرجع قضایی صالح:
   • شورای حل اختلاف: اگر مبلغی که واریز کردید تا ۲۰ میلیون تومان باشه، باید به شورای حل اختلاف مراجعه کنید.
   • دادگاه صلح: با تصویب قانون شوراهای حل اختلاف جدید (مصوب ۱۴۰۲)، از تاریخ اجرای این قانون، برای مبالغ تا ۱۰۰ میلیون تومان، صلاحیت رسیدگی به عهده دادگاه صلح هست. این دادگاه ها بخشی از دادگستری هستند و در آینده جایگزین شوراهای حل اختلاف در برخی صلاحیت ها خواهند شد.
   • دادگاه عمومی حقوقی: اگر مبلغ مورد مطالبه شما بیشتر از ۱۰۰ میلیون تومان باشه، باید به دادگاه عمومی حقوقی مراجعه کنید.

   معمولاً دادگاه صالح، دادگاهی هست که در محل اقامت خوانده (یعنی کسی که پول به حسابش واریز شده) قرار داره.

2. مدارک لازم برای پیوست به دادخواست:
   • کپی کارت ملی خواهان (شما)
   • کپی کارت ملی خوانده (در صورت اطلاع)
   • اصل یا کپی برابر اصل شده رسید بانکی (رسید واریز وجه)
   • صورت حساب بانکی تایید شده توسط بانک (که واریز و کسر وجه رو نشون بده)
   • کپی برابر اصل شده اظهارنامه ای که فرستادید و رسید ابلاغ اون
   • در صورت نیاز و وجود، شهادت شهود یا مدارک دیگه که ثابت کنه این پول اشتباهی واریز شده.
3. تامین خواسته: جلوی جابجایی پول رو بگیرید!

   یکی از کارهای خیلی مهمی که می تونید همزمان با دادخواست یا حتی قبل از اون درخواست بدید، تأمین خواسته هست. تأمین خواسته یعنی شما از دادگاه می خواید که جلوی جابجایی یا برداشت پول مورد نزاع رو از حساب خوانده بگیره تا اون نتونه پول رو از حسابی که به اشتباه بهش واریز شده، خارج کنه و بعداً برای شما مشکلی پیش نیاد. این کار به شما اطمینان میده که اگه دادگاه به نفع شما رأی داد، پولی وجود داشته باشه که بتونید ازش مطالبه خودتون رو بگیرید. برای درخواست تأمین خواسته، معمولاً باید درصدی از مبلغ خواسته رو به عنوان خسارت احتمالی به حساب دادگستری واریز کنید تا اگه دادخواست شما رد شد، خسارت احتمالی خوانده جبران بشه. اما اگه دلایل و مدارک محکمی داشته باشید، دادگاه ممکنه بدون اخذ خسارت احتمالی هم تأمین خواسته رو صادر کنه.

چطور یه دادخواست محکم برای پس گرفتن پول بنویسیم؟

نوشتن دادخواست استرداد وجه واریزی خودش یه هنر و علم حقوقیه. باید همه چیز رو دقیق و کامل بنویسید تا دادگاه قانع بشه و به نفع شما رأی بده. دادخواست یه فرم مشخص داره که باید جاهای خالیش رو پر کنید. بیاید ببینیم چه بخش هایی داره و چطور باید پرش کنیم.

اجزای اصلی دادخواست: کی، چی، چقدر و چرا؟

یه دادخواست استاندارد معمولاً این بخش ها رو داره:

1. خواهان: شما هستید، یعنی کسی که پول رو داده و الان می خواد پس بگیره. باید مشخصات کامل خودتون (نام، نام خانوادگی، نام پدر، شماره ملی، نشانی و کد پستی) رو اینجا بنویسید.
2. خوانده: طرف مقابل هست، یعنی کسی که پول به اشتباه به حسابش واریز شده. مشخصات کامل اون رو هم بنویسید (اگه می دونید).
3. خواسته: اینجا باید دقیقاً بگید که چی می خواید. معمولاً چند بخش داره:
   • استرداد وجه واریزی به مبلغ مشخص (که مبلغ اصل پول شماست).
   • مطالبه خسارت تأخیر تأدیه از تاریخ مطالبه (تاریخ ارسال اظهارنامه).
   • مطالبه هزینه دادرسی و سایر خسارات قانونی (مثل هزینه وکیل، اگه دارید).
   • در ابتدا (بدواً) تقاضای تأمین خواسته به استناد ماده ۱۰۸ قانون آیین دادرسی مدنی با ایداع خسارت احتمالی (اگه تصمیم دارید تأمین خواسته رو هم درخواست بدید).
4. دلایل و مستندات: اینجا باید تمام مدارکی رو که توی بخش قبلی گفتیم (رسید بانکی، صورت حساب، اظهارنامه و…) لیست کنید.
5. شرح خواسته: این مهم ترین بخش دادخواست شماست که باید ماجرا رو دقیق، روشن و مستند به مواد قانونی توضیح بدید.

نکاتی برای نوشتن شرح دادخواست که حرف برای گفتن داشته باشه!

توی قسمت شرح خواسته باید خیلی با دقت عمل کنید. اینجا چند تا نکته مهم هست که بهتون کمک می کنه:

• بیان روشن بدون جهت بودن: باید توضیح بدید که چرا واریز این پول به حساب خوانده، بدون جهت قانونی بوده. مثلاً هیچ قرارداد، بدهی، معامله یا توافقی بین شما و خوانده وجود نداشته که این پول بابتش پرداخت شده باشه.
• اثبات دارا شدن خوانده و کاهش دارایی خواهان: باید نشون بدید که با این واریز، دارایی خوانده (همون کسی که پول به حسابش رفته) زیاد شده و در مقابل، دارایی شما (خواهان) کم شده. رسیدهای بانکی و صورت حساب ها این موضوع رو به خوبی نشون میدن.
• استناد به مواد قانونی: حتماً به مواد ۳۰۱ و ۳۰۳ قانون مدنی و ماده ۵۲۲ قانون آیین دادرسی مدنی اشاره کنید. این کار به دادگاه نشون میده که شما با پشتوانه قانونی درخواستتون رو مطرح کردید.
• اهمیت درخواست خسارت تاخیر تادیه: اگه قصد دارید خسارت تأخیر تأدیه هم بگیرید، حتماً توی بخش خواسته و شرح دادخواست بهش اشاره کنید و تأکید کنید که محاسبه اون از تاریخ مطالبه (یعنی تاریخ ابلاغ اظهارنامه) شروع میشه.

نمونه کامل دادخواست استرداد وجه واریزی (به زبان ساده)

حالا یه نمونه دادخواست رو ببینیم که چطور میشه اون رو تنظیم کرد:

مشخصات	اطلاعات
خواهان	نام: [نام شما] نام خانوادگی: [نام خانوادگی شما] نام پدر: [نام پدر] شماره ملی: [شماره ملی] نشانی: [نشانی کامل و کد پستی]
خوانده	نام: [نام خوانده] نام خانوادگی: [نام خانوادگی خوانده] نام پدر: [نام پدر خوانده (در صورت اطلاع)] شماره ملی: [شماره ملی خوانده (در صورت اطلاع)] نشانی: [نشانی کامل و کد پستی خوانده]
وکیل/نماینده قانونی	(در صورت داشتن وکیل، مشخصات او اینجا نوشته می شود)
خواسته	۱. استرداد وجه به مبلغ [مبلغ به عدد و حروف] (موضوع مواد ۳۰۱ و ۲۶۵ قانون مدنی) ۲. مطالبه خسارت تأخیر تأدیه از تاریخ مطالبه (تاریخ ابلاغ اظهارنامه) بر اساس شاخص بانک مرکزی (موضوع ماده ۵۲۲ قانون آیین دادرسی مدنی و ماده ۳۰۳ قانون مدنی) ۳. مطالبه کلیه هزینه های دادرسی و حق الوکاله وکیل (در صورت داشتن وکیل) ۴. (بدواً) صدور قرار تأمین خواسته به مبلغ خواسته با ایداع یا بدون ایداع خسارت احتمالی (موضوع ماده ۱۰۸ قانون آیین دادرسی مدنی)
دلایل و مستندات	۱. کپی برابر اصل شده کارت ملی خواهان ۲. کپی برابر اصل شده رسید تراکنش واریز وجه (تاریخ [تاریخ واریز]، مبلغ [مبلغ واریزی]) ۳. کپی برابر اصل شده صورت حساب بانکی (تایید شده توسط بانک) ۴. کپی برابر اصل شده اظهارنامه قضایی به شماره [شماره اظهارنامه] تاریخ [تاریخ اظهارنامه] و رسید ابلاغ آن

شرح دادخواست:

ریاست محترم [دادگاه صلح / دادگاه عمومی حقوقی / شورای حل اختلاف] شهرستان [نام شهرستان]

با سلام و احترام،

احتراماً به استحضار عالی می رساند اینجانب [نام و نام خانوادگی خواهان] در تاریخ [تاریخ دقیق واریز]، مبلغ [مبلغ به عدد و حروف] را از حساب بانکی خود به شماره [شماره حساب یا کارت شما] به مقصد شماره حساب [شماره حساب یا کارت خوانده] به نام خوانده محترم، آقای/خانم [نام و نام خانوادگی خوانده]، به دلیل [شرح دقیق علت اشتباه، مثلاً اشتباه در وارد کردن چند رقم از شماره کارت یا خطای سیستم بانکی در انتقال وجه]، به اشتباه واریز نموده ام.

با توجه به اینکه بین اینجانب و خوانده محترم هیچ گونه رابطه حقوقی اعم از قرارداد، بدهی یا توافق دیگری وجود نداشته و خوانده نیز هیچ استحقاقی برای دریافت مبلغ مذکور نداشته و ندارد، لذا دارا شدن خوانده بلاجهت بوده و وی مکلف به استرداد وجه واریزی می باشد.

پس از اطلاع از این اشتباه، تلاش های اینجانب جهت استرداد وجه از طریق [مراجعه به بانک مبدأ و درخواست همکاری/ تماس با خوانده] بی نتیجه ماند و نهایتاً در تاریخ [تاریخ ارسال اظهارنامه]، اظهارنامه ای رسمی به شماره [شماره اظهارنامه] از طریق دفاتر خدمات الکترونیک قضایی به خوانده محترم ارسال گردید و در تاریخ [تاریخ ابلاغ اظهارنامه] به ایشان ابلاغ شد که متاسفانه تاکنون هیچ اقدامی جهت بازپرداخت وجه صورت نگرفته است.

لذا با استناد به مواد ۳۰۱ و ۳۰۳ قانون مدنی و مواد ۲۶۵ و ۵۲۲ قانون آیین دادرسی مدنی، از محضر محترم دادگاه استدعای رسیدگی و صدور حکم به شرح ستون خواسته را دارم.

با احترام فراوان،

[نام و نام خانوادگی خواهان]

امضا

ریزه کاری ها و نکات طلایی که باید بدونی!

پیگیری دادخواست استرداد وجه واریزی فقط به تنظیم دادخواست و رفتن به دادگاه ختم نمی شه. یه سری نکات ریز و درشت حقوقی و عملی هست که دونستنشون می تونه مسیر شما رو هموارتر کنه و جلوی دردسرهای احتمالی رو بگیره.

مسئولیت کسی که پول اشتباهی به حسابش اومده:

گفتیم که بر اساس ماده ۳۰۳ قانون مدنی، فرقی نمی کنه که گیرنده پول می دونسته که این پول مال اون نیست یا نه، در هر صورت مسئوله و باید پول رو برگردونه. اما دونستن یا ندونستن (علم یا جهل) اون شخص، می تونه توی جزئیات مسئولیتش تفاوت ایجاد کنه:

• گیرنده عالم: اگه طرف می دونسته که پول مال اون نیست و بازم نگه داشته، مسئولیتش شدیدتره. مثلاً اگه پول رو خرج کرده باشه یا آسیب رسونده باشه، مسئولیتش بیشتره.
• گیرنده جاهل: اگه طرف نمی دونسته که پول اشتباهی به حسابش اومده (مثلاً فکر می کرده کسی بهش بدهکار بوده و الان پرداخت کرده)، مسئولیتش کمی سبک تره، ولی باز هم باید پول رو برگردونه. در هر صورت، ضرر به شما نباید وارد بشه.

آیا برای پیگیری پول، وقت خاصی دارم؟ (مهلت قانونی)

توی دعاوی حقوقی مثل دادخواست استرداد وجه واریزی، برخلاف دعاوی کیفری، معمولاً چیزی به اسم مرور زمان (یعنی مهلت مشخص برای شکایت) به اون معنی که با گذشت زمان حق شما از بین بره، وجود نداره. یعنی شما هر وقت متوجه شدید که پولتون به اشتباه واریز شده، می تونید اقدام کنید. اما یه نکته خیلی مهم هست: هرچی زودتر اقدام کنید، احتمال موفقیت تون بیشتره و دردسرتون کمتر! چون با گذشت زمان، ممکنه پیدا کردن خوانده سخت تر بشه، یا اون پول رو خرج کرده باشه و برگردوندنش سخت بشه، یا مدارک کم رنگ بشن. پس، به محض اطلاع، اقدام کنید!

خسارت تأخیر تأدیه چطور حساب میشه؟

خسارت تأخیر تأدیه استرداد وجه، همون سودی هست که به خاطر دیرکرد در پرداخت پول، به شما تعلق می گیره. این خسارت بر اساس شاخص تورم بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران محاسبه میشه. این شاخص هر سال توسط بانک مرکزی اعلام میشه و دادگاه ها بر اساس اون، میزان خسارت رو تعیین می کنند. نکته مهم اینه که خسارت تأخیر تأدیه از تاریخ مطالبه محاسبه میشه. تاریخ مطالبه همون تاریخی هست که شما رسماً از طریق اظهارنامه، پولتون رو از طرف مقابل درخواست کردید.

اگه پول به حساب متوفی یا کسی که گم شده، واریز شده؟

اگه پول به حساب کسی واریز شده که فوت کرده، یا اصلاً مشخصات کاملی ازش ندارید و مجهول المکان هست، کار کمی پیچیده تر میشه. در این حالت:

• واریز به حساب متوفی: باید از طریق ورثه متوفی اقدام کنید. اول باید مشخصات وراث رو پیدا کنید و بعد دادخواست رو به طرفیت ورثه یا وکیل اون ها مطرح کنید. این فرآیند ممکنه نیاز به گواهی انحصار وراثت و مراحل اداری بیشتری داشته باشه.
• واریز به حساب ناشناس/مجهول المکان: اگه هیچ مشخصاتی از صاحب حساب ندارید، باید از دادگاه درخواست کنید که از طریق بانک مرکزی یا سایر نهادها، مشخصات فرد رو پیدا کنه. اگه پیدا نشد و باز هم مجهول المکان بود، ابلاغ دادخواست از طریق نشر آگهی در روزنامه کثیرالانتشار انجام میشه. این موارد قطعاً نیاز به مشاوره حقوقی تخصصی تر دارند.

توصیه های خیلی مهم برای کسایی که پول اشتباهی به حسابشون اومده:

حالا فرض کنید شما اون نفر هستید که پول به اشتباه به حسابتون واریز شده. در این شرایط باید خیلی حواس جمع باشید و به این نکات توجه کنید:

1. به هیچ وجه پول را مستقیماً به حساب دیگری باز نگردانید: حتی اگر کسی تماس گرفت و گفت که پول رو اشتباهی فرستاده و شماره حسابی داد که به اونجا برگردونید، هرگز این کار رو نکنید! این یکی از روش های کلاهبرداریه. ممکنه شما رو وارد یه دردسر بزرگ کنه و متهم به پولشویی بشید.
2. فقط از طریق بانک اقدام کنید: امن ترین و درست ترین راه اینه که با بانک خودتون تماس بگیرید و موضوع رو اطلاع بدید. از بانک بخواهید که پول رو از طریق سیستم بانکی و به همون حساب مبدأ برگردونه. این کار از شما در برابر هرگونه سوءاستفاده حقوقی و کیفری محافظت می کنه.
3. در صورت درخواست مکرر، مشاوره حقوقی بگیرید: اگه مدام با شما تماس می گیرند یا اظهارنامه دریافت کردید، حتماً با یه وکیل یا مشاور حقوقی صحبت کنید.

فرق دعوای حقوقی استرداد وجه از دعوای کیفری کلاهبرداری چیه؟

خیلی ها اشتباهی فکر می کنند که واریز اشتباهی به حساب ناشناس یا عدم بازگشت پول، جرم کلاهبرداری محسوب میشه. اما این دوتا با هم فرق دارند:

• دعوای حقوقی استرداد وجه: این دعوا یک دعوای مالی و مدنی هست. یعنی شما به دلیل یه اشتباه یا عدم استحقاق، پولتون رو می خواید. اینجا قصد مجرمانه (کلاهبرداری) در کار نبوده.
• دعوای کیفری کلاهبرداری: کلاهبرداری وقتی اتفاق میفته که طرف مقابل با فریب و حیله گری و به قصد بردن مال شما، پول رو ازتون گرفته باشه. مثلاً بهتون دروغ گفته که اگه این پول رو بریزی به فلان حساب، سودی بهت میدم و بعد پول شما رو برداشته. اگه طرف از اول قصد سوءاستفاده از شما رو نداشته و فقط پول به اشتباه به حسابش رفته، دعوا حقوقی هست نه کیفری.

پس اگه پول رو اشتباهی واریز کردید، دعوای شما حقوقی خواهد بود و نه کیفری، مگر اینکه بتونید ثابت کنید که طرف مقابل از ابتدا با فریب و حیله قصد داشته این پول رو از شما بگیره.

برداشت غیرقانونی بانک ها و موسسات مالی: اونا هم باید پول رو پس بدن!

گاهی اوقات ممکنه خود بانک یا موسسات مالی و اعتباری، به اشتباه یا غیرقانونی، از حساب شما پولی رو برداشت کنند. مثلاً یه قسطی رو دوبار حساب کنند یا بدون اجازه شما مبلغی رو کسر کنند. در این موارد هم شما می تونید برای استرداد وجه اقدام کنید. یه نظریه مشورتی از قوه قضاییه هم وجود داره که میگه در این موارد، نیازی به تاریخ مطالبه برای خسارت تأخیر تأدیه نیست و خسارت از همون تاریخ برداشت غیرقانونی محاسبه میشه، چون بانک خودش میدونسته که نباید پول رو برمیداشته و مسئولیتش سنگین تره. پس حتی اگه بانک هم اشتباه کرد یا غیرقانونی برداشت کرد، حق شما برای پس گرفتن پول و مطالبه خسارت تأخیر تادیه پابرجاست.

سوالات متداول (FAQ)

اگر گیرنده وجه، از بازگرداندن آن امتناع کند، گام بعدی چیست؟

اگر با وجود تماس بانک و ارسال اظهارنامه قضایی، گیرنده پول از بازگرداندن آن امتناع کرد، تنها راه باقی مانده، طرح دادخواست استرداد وجه واریزی در مراجع قضایی (شورای حل اختلاف، دادگاه صلح یا دادگاه عمومی حقوقی) است. این دعوا باید با ارائه مستندات کافی و طی مراحل قانونی به جریان بیفتد.

آیا می توانم پول را مستقیماً به حسابی که ادعا می شود صاحب اصلی پول است، بازگردانم؟

خیر، به هیچ وجه نباید پول را مستقیماً به حساب دیگری (حتی اگر ادعا شود صاحب اصلی پول است و شماره حساب جدیدی بدهد) بازگردانید. این کار می تواند شما را درگیر پرونده های کلاهبرداری یا پولشویی کند. برای بازگرداندن پول، حتماً از طریق بانک خودتان و به همان حساب مبدأ اقدام کنید تا از هرگونه مسئولیت حقوقی مبرا شوید.

برای تنظیم دادخواست استرداد وجه به چه مدارک و مستنداتی نیاز دارم؟

مدارک اصلی شامل کپی کارت ملی شما، رسید واریز وجه، صورت حساب بانکی تایید شده از بانک، و کپی برابر اصل شده اظهارنامه قضایی ارسالی به خوانده (به همراه رسید ابلاغ آن) است. در صورت نیاز، می توانید سایر اسناد و مدارکی که ادعای شما را تقویت می کند، پیوست کنید.

آیا می توانم خسارت تأخیر تأدیه را نیز مطالبه کنم؟ از چه تاریخی محاسبه می شود؟

بله، مطابق ماده ۳۰۳ قانون مدنی و ماده ۵۲۲ قانون آیین دادرسی مدنی، می توانید خسارت تأخیر تأدیه را نیز مطالبه کنید. این خسارت بر اساس شاخص تورم بانک مرکزی و از تاریخ مطالبه رسمی (که معمولاً تاریخ ابلاغ اظهارنامه قضایی است) محاسبه می شود.

برای پیگیری این موضوع، آیا حتماً به وکیل نیاز دارم؟

خیر، الزامی به داشتن وکیل نیست و می توانید شخصاً مراحل قانونی را دنبال کنید. اما از آنجایی که دادخواست استرداد وجه واریزی یک دعوای حقوقی است و پیچیدگی های خاص خود را دارد، کمک گرفتن از وکیل یا مشاور حقوقی مجرب می تواند شانس موفقیت شما را به طرز چشمگیری افزایش دهد و از اتلاف وقت و انرژی شما جلوگیری کند.

اگر مبلغ واریزی بسیار ناچیز باشد، ارزش پیگیری حقوقی دارد؟ به کجا باید مراجعه کنم؟

اگر مبلغ ناچیز باشد، ممکن است هزینه های دادرسی و زمانی که صرف می کنید، از مبلغ اصلی بیشتر شود. با این حال، حق شما پابرجاست. برای مبالغ کمتر از ۲۰ میلیون تومان، باید به شورای حل اختلاف مراجعه کنید و برای مبالغ تا ۱۰۰ میلیون تومان (طبق قانون جدید)، به دادگاه صلح. توصیه می شود قبل از اقدام، با یک حقوقدان مشورت کنید تا از نظر اقتصادی و زمانی، به صرفه بودن پیگیری را ارزیابی کنید.

اگر شماره کارت اشتباهی باشد و وجه به شخص دیگری واریز شود، آیا حتماً قابل پیگیری است؟

بله، در اکثر موارد قابل پیگیری است. سیستم بانکی کشور امکان شناسایی صاحب حساب مقصد را فراهم می کند. حتی اگر شماره کارت اشتباه باشد و پول به حساب یک شخص ناشناس برود، بانک مبدأ و مقصد می توانند هویت گیرنده را مشخص کنند و مراحل قانونی برای استرداد وجه آغاز شود.

چه زمانی باید اظهارنامه ارسال کنم و چه زمانی مستقیماً دادخواست بدهم؟

بهتر است همیشه قبل از طرح دادخواست استرداد وجه واریزی، یک اظهارنامه قضایی ارسال کنید. ارسال اظهارنامه هم یک اخطار رسمی به طرف مقابل است و هم تاریخ مطالبه رسمی شما را ثبت می کند که برای محاسبه خسارت تأخیر تأدیه اهمیت دارد. فقط در موارد خاص و اضطراری یا زمانی که طرف مقابل به هیچ وجه قابل دسترسی نیست، ممکن است بتوان مستقیماً دادخواست داد، اما توصیه می شود همیشه با اظهارنامه شروع کنید.

جمع بندی نهایی از این همه حرف و نکته اینه که وقتی پول رو اشتباهی واریز می کنیم، دنیا به آخر نرسیده! قانون، دست ما رو خالی نذاشته و راه های حقوقی مشخصی برای پس گرفتن پولمون وجود داره. مهم اینه که هم از حقوق خودمون آگاه باشیم و هم بدونیم که باید قدم به قدم و درست جلو بریم. از مراجعه به بانک و گفت وگوی دوستانه شروع کنید، اگه نتیجه نداد، با یه اظهارنامه قضایی به طرف مقابل یه اخطار رسمی بدید و در نهایت، اگه هیچ راهی جواب نداد، به دادگاه مراجعه کنید و دادخواست استرداد وجه واریزی رو مطرح کنید.

همیشه یادتون باشه که اقدام به موقع، جمع آوری مدارک دقیق و مستند و در صورت لزوم، کمک گرفتن از یه مشاور یا وکیل حقوقی، برگ برنده ی شماست. اگه این نکات رو رعایت کنید، شانس زیادی برای پس گرفتن پولتون خواهید داشت و اجازه نمیدید که اشتباه یک لحظه، براتون گرون تموم بشه. پس نگران نباشید و با آگاهی و اعتماد به نفس، حق تون رو مطالبه کنید.