دادخواست ابطال اجراییه چک

وقتی چک شما برگشت می خورد و سروکله اجراییه پیدا می شود، دنیا روی سرتان خراب می شود؛ اما نگران نباشید، چون همیشه راهی برای دفاع از حق شما وجود دارد. دادخواست ابطال اجراییه چک دقیقاً همین جاست تا به شما کمک کند از حقوق تان دفاع کنید و از مشکلات بعدی جلوگیری کنید.

چک، این سند تجاری مهم، همیشه وسیله ای برای تسهیل معاملات بوده. از خرید و فروش های بزرگ گرفته تا پرداخت هزینه های روزمره، چک جایگاه ویژه ای در اقتصاد ما پیدا کرده است. اما گاهی اوقات، همین سند ساده می تواند دردسرهای بزرگی برای صادرکننده یا حتی دارنده آن ایجاد کند. فرض کنید چکی صادر کرده اید که بابت ضمانت بوده، یا شاید چک را پرداخت کرده اید ولی باز هم برایتان اجراییه آمده. در اینجور مواقع است که باید به فکر دادخواست ابطال اجراییه چک باشید.

این مقاله یک راهنمای جامع و کامل برای شماست. می خواهیم با هم قدم به قدم پیش برویم و ببینیم اجراییه چک چیست، چرا صادر می شود، چه وقت می توانید آن را باطل کنید و اصلاً چطور باید این کار را انجام دهید. از ریزه کاری های حقوقی گرفته تا تفاوت های مهم بین ابطال و توقف عملیات اجرایی، همه چیز را با زبانی ساده و خودمانی برایتان توضیح می دهیم تا با آگاهی کامل برای دفاع از خودتان آماده شوید. پس اگر درگیر مشکل چک برگشتی و اجراییه آن هستید، یا می خواهید دانش حقوقی خودتان را در این زمینه بالا ببرید، تا آخر این مطلب با ما همراه باشید تا تمامی ابهامات شما برطرف شود و با چشم باز برای اقدام قانونی آماده شوید.

اجراییه چک چیست و کی سروکله اش پیدا می شود؟

تصور کنید چکی داده اید یا گرفته اید و حالا به هر دلیلی، آن چک برگشت خورده و پرداخت نشده. دارنده چک هم رفته و گواهی عدم پرداخت (همان برگشتی چک) را گرفته. از اینجا به بعد، بسته به نوع چک (عادی یا صیادی) و شرایط پرونده، دارنده چک می تواند برای مطالبه طلبش اقدام کند. یکی از راه های قوی و سریع برای وصول طلب از طریق چک، درخواست صدور اجراییه است.

اجراییه چک یعنی چی؟ یعنی یک دستور رسمی از مراجع قانونی (دادگاه یا اداره ثبت) که به صادرکننده چک می گوید باید مبلغ چک را پرداخت کند. اگر صادرکننده پول را ندهد یا مالی برای معرفی نداشته باشد، این دستور به اجرا درمی آید و دارنده چک می تواند از طریق قانونی، حساب های بانکی صادرکننده را مسدود کند، اموالش را توقیف کند یا حتی ممنوع الخروجی اش کند.

روند صدور اجراییه و مراجع ذی صلاح

قبلاً برای وصول چک برگشتی، باید حتماً دادخواست حقوقی مطرح می شد و کلی دوندگی در دادگاه ها داشتیم تا به حکم قطعی برسیم. اما با اصلاحات جدید قانون صدور چک، به خصوص برای چک های صیادی، اوضاع فرق کرده و روند خیلی سریع تر و راحت تر شده است:

• اجراییه دادگستری: برای چک های صیادی جدید، دارنده چک می تواند با ارائه گواهی عدم پرداخت به دفاتر خدمات الکترونیک قضایی، مستقیماً درخواست صدور اجراییه کند. دادگاه صالح هم بدون تشکیل جلسه دادرسی و صدور حکم قطعی، مستقیماً اجراییه صادر می کند. این روش بسیار سریع و کارآمد است.
• اجراییه ثبتی: برای چک های عادی یا حتی صیادی (در صورت انتخاب دارنده)، می شود از طریق اداره ثبت اسناد و املاک هم درخواست اجراییه کرد. البته این روش کمی کندتر است و برای مواردی که چک شرایط اجراییه دادگستری را نداشته باشد، کاربرد دارد.

تفاوت اجراییه چک عادی و چک صیادی (بر اساس قانون جدید)

قانون جدید چک صیادی (مصوب 1397 و اصلاحی 1400) حسابی اوضاع را تغییر داده و کار را برای دارنده چک های صیادی خیلی راحت تر کرده است. قبلاً چک های عادی مثل بقیه اسناد تجاری بودند و برای وصولشان باید مراحل طولانی دادگاهی طی می شد. اما حالا:

1. چک های صیادی جدید (که در سامانه صیاد ثبت شده اند): دارنده می تواند مستقیماً از طریق دادگاه (بدون نیاز به حکم قطعی) یا اداره ثبت درخواست اجراییه کند. این یعنی سرعت عمل بالا و فشار بیشتر روی صادرکننده.
2. چک های عادی یا صیادی که در سامانه ثبت نشده اند: این چک ها مثل قبل اعتبار اجرایی فوری ندارند و برای وصول وجه آن ها باید از طریق طرح دعوای حقوقی و طی مراحل کامل دادرسی اقدام کرد.

آثار و عواقب صدور اجراییه: وقتی اوضاع جدی می شود!

وقتی اجراییه چک صادر می شود، صادرکننده چک ده روز مهلت دارد تا بدهی اش را پرداخت کند یا با دارنده به توافق برسد. اگر این کارها انجام نشود، اوضاع می تواند حسابی پیچیده شود:

• انسداد حساب های بانکی: یکی از اولین و جدی ترین اقدامات، مسدود کردن تمام حساب های بانکی صادرکننده است. این کار می تواند زندگی مالی فرد را مختل کند.
• توقیف اموال: از خانه و ماشین گرفته تا هر مال منقول و غیرمنقول دیگری که صادرکننده دارد، ممکن است توقیف شود و برای فروش به مزایده گذاشته شود تا طلب دارنده پرداخت شود.
• ممنوع الخروجی: صادرکننده چک ممکن است با حکم قضایی ممنوع الخروج شود و نتواند از کشور خارج شود.
• حبس: در مواردی که صادرکننده نتواند دین خود را پرداخت کند و اعسار (ناتوانی مالی) او هم ثابت نشود، ممکن است طبق قانون نحوه اجرای محکومیت های مالی، تا زمان پرداخت بدهی به حبس برود.

با این حساب، می بینید که اجراییه چک اصلاً شوخی بردار نیست و اگر به ناحق برایتان صادر شده، باید هرچه زودتر برای ابطال آن دست به کار شوید.

فرق ابطال اجراییه چک با توقف عملیات اجرایی در چیست؟

قبل از اینکه وارد جزئیات دادخواست ابطال اجراییه چک شویم، لازم است یک نکته مهم حقوقی را روشن کنیم: فرق بین ابطال اجراییه و توقف عملیات اجرایی. این دو واژه هرچند شبیه به نظر می رسند، اما معنا و کاربرد متفاوتی دارند و دانستن فرقشان برای شما خیلی ضروری است.

تعریف ابطال اجراییه: لغو کامل و دائمی اجراییه

وقتی می گوییم ابطال اجراییه، یعنی آن اجراییه ای که صادر شده، از اساس باطل و بی اعتبار اعلام می شود. به عبارت ساده تر، انگار که اصلاً اجراییه ای صادر نشده است. ابطال اجراییه زمانی اتفاق می افتد که ثابت شود از ابتدا، شرایط قانونی برای صدور اجراییه وجود نداشته یا چک مورد نظر اصلاً نباید منجر به صدور اجراییه می شده است. مثلاً اگر چکی تضمینی بوده و بابت انجام کاری صادر شده که آن کار انجام شده، یا چک مفقود شده و از این طریق اقدام به وصول آن شده، می توان درخواست ابطال اجراییه را داد. وقتی اجراییه باطل می شود، تمام آثار و عواقب آن (مثل مسدودی حساب، توقیف اموال، ممنوع الخروجی) به صورت دائمی برطرف می شوند.

تعریف توقف عملیات اجرایی: توقف موقت و مشروط به تأمین

اما توقف عملیات اجرایی یک مفهوم موقتی است. در این حالت، اصل اجراییه از بین نمی رود، بلکه اجرای آن برای مدتی متوقف می شود. این توقف معمولاً به این دلیل صادر می شود که مرجع قضایی (دادگاه یا دادسرا) ظن قوی پیدا می کند که ادعای صادرکننده چک برای ابطال اجراییه ممکن است صحیح باشد و اگر عملیات اجرایی ادامه پیدا کند، ضررهای جبران ناپذیری به صادرکننده وارد می شود. برای صدور قرار توقف عملیات اجرایی، معمولاً دادگاه از صادرکننده چک تأمین مناسب (مثل یک مبلغ پول یا سند مالکیتی) می گیرد تا در صورت عدم اثبات ادعایش، دارنده چک متضرر نشود. این توقف تا زمانی ادامه پیدا می کند که دادگاه در مورد اصل دعوای ابطال اجراییه تصمیم نهایی را بگیرد.

چه زمانی به هر یک نیاز داریم؟

حالا سؤال این است که چه وقت باید درخواست ابطال اجراییه را بدهیم و چه وقت توقف عملیات اجرایی؟

• ابطال اجراییه: اگر مطمئن هستید که از اساس، صدور اجراییه برای چک شما اشتباه بوده و می توانید آن را اثبات کنید (مثلاً چک تضمینی بوده و تعهد انجام شده، یا چک مفقود شده و نباید وصول می شده)، باید دادخواست ابطال اجراییه را مطرح کنید. نتیجه این دعوا، لغو کامل اجراییه است.
• توقف عملیات اجرایی: اگر پرونده شما هنوز در حال رسیدگی است و هنوز دلایل قطعی برای ابطال اجراییه را به طور کامل به دادگاه ارائه نکرده اید، اما نگران هستید که در این فاصله، اجراییه باعث ضررهای جدی به شما شود (مثل مسدودی همه حساب ها یا توقیف اموال حیاتی)، می توانید همراه با دادخواست ابطال، درخواست توقف عملیات اجرایی را هم مطرح کنید. این کار به شما فرصت می دهد تا با آرامش بیشتری به دنبال اثبات ادعای خود باشید، بدون اینکه عملیات اجرایی فشار مضاعفی به شما بیاورد. البته همانطور که گفتیم، معمولاً باید برای توقف، تأمین مناسبی به دادگاه ارائه دهید.

خلاصه کلام، ابطال هدف نهایی است و توقف، ابزاری موقتی برای جلوگیری از ضررهای بیشتر در حین رسیدگی به دعوای ابطال. هر دو مورد، نقش حیاتی در دفاع از حقوق صادرکننده چک دارند و باید با دقت و مشاوره حقوقی انجام شوند.

چه وقت و با چه دلایلی می شود اجراییه چک را باطل کرد؟ (ماده 23 و قانون جدید چک)

مهمترین بخش این راهنما، همین جاست که می خواهیم ببینیم چه زمانی می توانید برای ابطال اجراییه چک اقدام کنید. قانون گذار در ماده ۲۳ قانون صدور چک (که حسابی هم اصلاح شده) موارد خاصی را پیش بینی کرده که در صورت اثبات آن ها، اجراییه چک باطل می شود. بیایید این موارد را با هم مرور کنیم:

چک مشروط: وقتی حرف و حدیثی در کار بوده!

گاهی وقت ها، صادرکننده چک هنگام صدور، شرطی را برای وصول وجه آن تعیین می کند. مثلاً می نویسد: پرداخت وجه این چک منوط به تحویل کالا در تاریخ فلان است. اگر این شرط در متن چک (پشت یا روی آن) قید شده باشد و دارنده چک آن شرط را رعایت نکرده باشد، صادرکننده می تواند درخواست ابطال اجراییه را بدهد.

• توضیح: اگر وصول وجه چک به تحقق یک شرط خاص وابسته باشد و آن شرط محقق نشده باشد.
• نحوه اثبات: مهمترین راه اثبات، قید صریح شرط در متن چک است. اگر شرط در یک قرارداد جداگانه قید شده باشد، کار کمی سخت تر می شود اما باز هم با ارائه قرارداد و شهادت شهود، می توان آن را ثابت کرد.

چک تضمینی: قضیه چک بابت ضمانت چیست؟

یکی از رایج ترین دلایل برای ابطال اجراییه چک، تضمینی بودن آن است. خیلی وقت ها افراد برای ضمانت انجام یک معامله، یک تعهد یا حتی پرداخت اقساط، چکی را به طرف مقابل می دهند. این چک قرار نیست نقد شود، بلکه فقط برای تضمین است. اگر تعهد انجام شده باشد یا شرایط تحقق ضمانت فراهم نشده باشد، نمی توان آن چک را به اجرا گذاشت.

• توضیح: چک برای تضمین انجام کاری صادر شده (مثلاً تضمین حسن انجام کار، تضمین تخلیه ملک، تضمین بازپرداخت وام) و آن کار انجام شده، یا شرایط استفاده از ضمانت (مثلاً ورود خسارت) فراهم نشده.
• نحوه اثبات: مثل چک مشروط، قید صریح بابت ضمانت یا تضمینی در متن چک بهترین راه اثبات است. همچنین ارائه قرارداد اصلی که در آن به این چک به عنوان تضمین اشاره شده، یا شهادت شهود، می تواند به شما کمک کند.

خیلی ها فکر می کنند اگر چکی را بابت ضمانت دادند، دیگر مشکلی نیست. اما یادتان باشد، حتماً روی خود چک یا در قرارداد مربوطه صراحتاً قید کنید که چک تضمینی است. وگرنه اثباتش در دادگاه ممکن است کار را سخت کند و باید حسابی دوندگی داشته باشید.

گم شدن، دزدیده شدن یا جعل چک: وقتی چک دست آدم بدی می افتد!

متاسفانه گاهی اوقات اتفاقات ناخوشایندی مثل گم شدن، دزدیده شدن یا حتی جعل چک پیش می آید. در این مواقع، صادرکننده چک می تواند دستور عدم پرداخت به بانک بدهد و جلوی وصول وجه چک را بگیرد. اگر با وجود این دستور، اجراییه صادر شده باشد، می توان آن را باطل کرد.

• توضیح: اگر چک مفقود، سرقت یا جعل شده باشد و صادرکننده طبق ماده ۱۴ قانون صدور چک، به بانک دستور عدم پرداخت داده باشد.
• مراحل اعلام مفقودی/سرقت: بلافاصله بعد از اطلاع، باید به بانک مراجعه کرده و دستور عدم پرداخت بدهید. سپس باید شکایت کیفری مربوطه را در دادسرا مطرح و گواهی طرح شکایت را به بانک ارائه کنید.

کلاهبرداری یا خیانت در امانت: وقتی با چک بازی می کنند!

در برخی موارد، ممکن است چک از طریق اعمال مجرمانه مثل کلاهبرداری، خیانت در امانت، زورگیری یا سایر جرایم به دست دارنده رسیده باشد. در این صورت، صادرکننده می تواند شکایت کیفری مطرح کرده و درخواست ابطال اجراییه را بدهد.

• توضیح: چک به صورت غیرقانونی و از طریق ارتکاب یک جرم به دست آمده باشد.
• نحوه طرح شکایت کیفری: باید به دادسرای صالح مراجعه کرده و شکایت خود را مطرح کنید. در این حالت، مرجع کیفری (بازپرس) می تواند در صورت احراز شرایط، قرار توقف عملیات اجرایی را صادر کند تا به اصل پرونده رسیدگی شود.

پرداخت شده، ولی باز هم دردسر! (پرداخت وجه چک)

گاهی وقت ها پیش می آید که صادرکننده چک، وجه آن را به صورت دستی، از طریق کارت به کارت، یا با یک چک دیگر به دارنده پرداخت کرده، اما دارنده به جای پس دادن لاشه چک، باز هم برای آن اجراییه می گیرد. در این صورت هم می توانید برای ابطال اجراییه اقدام کنید.

• توضیح: اگر بخشی یا کل وجه چک قبل از صدور اجراییه پرداخت شده باشد و دارنده چک بدون توجه به این پرداخت، اجراییه گرفته باشد.
• مدارک اثبات پرداخت: رسیدهای بانکی، فیش های واریز، شهادت شهود، اقرار خود دارنده چک و هر مدرکی که نشان دهد پول پرداخت شده است.

ثبت نشدن چک در سامانه صیاد: چک های بی اعتبار!

از زمانی که قانون جدید چک (به خصوص تبصره 1 ماده 21 مکرر قانون صدور چک) اجرایی شده، چک های صیادی حتماً باید در سامانه صیاد ثبت شوند. اگر چکی صادر شود اما در سامانه ثبت نشود، این چک فاقد اعتبار اجرایی است و بانک ها مکلفند از پرداخت وجه آن خودداری کنند. پس اگر برای چنین چکی اجراییه صادر شده باشد، می توانید آن را باطل کنید.

• توضیح: چک های صیادی که بعد از تاریخ مشخصی (پایان اسفند 1399) صادر شده اند، حتماً باید توسط صادرکننده در سامانه صیاد ثبت و توسط دارنده تأیید شوند. در غیر این صورت، از مزایای قانونی چک بی بهره اند.
• اهمیت تبصره 1 ماده 21 مکرر: این تبصره صراحتاً می گوید که صدور و پشت نویسی چک بدون درج در سامانه صیاد فاقد اعتبار است. این یعنی یک دلیل بسیار قوی برای ابطال اجراییه.

اشکالات شکلی یا ماهوی در خود اجراییه: ایراد کار از کجاست؟

گاهی وقت ها مشکل نه از خود چک، بلکه از نحوه صدور اجراییه است. ممکن است در صدور اجراییه، اشتباهاتی رخ داده باشد که باعث می شود آن اجراییه باطل شود. مثلاً مبلغ اشتباه قید شده باشد، هویت طرفین درست نباشد یا تشریفات قانونی صدور اجراییه رعایت نشده باشد.

• توضیح: بر اساس ماده ۱۱ قانون اجرای احکام مدنی، اگر در صدور اجراییه اشتباهی شده باشد، دادگاه می تواند آن را باطل یا تصحیح کند.
• مثال ها: اشتباه در مبلغ چک، درج اشتباه نام صادرکننده یا دارنده، عدم رعایت مهلت های قانونی یا عدم وجود شرایط لازم برای صدور اجراییه.

ابطال اجراییه ثبتی چک: فرق با اجراییه دادگاهی؟

همانطور که گفتیم، اجراییه چک می تواند از طریق دادگستری یا اداره ثبت صادر شود. اگر اجراییه از اداره ثبت صادر شده باشد، برای اعتراض به آن، ابتدا باید به رئیس ثبت مراجعه کنید. اگر رئیس ثبت درخواست شما را نپذیرفت، می توانید به دادگاه عمومی حقوقی مراجعه کرده و دادخواست ابطال اجراییه ثبتی را مطرح کنید. دلایل ابطال همان مواردی است که در بالا ذکر شد، فقط مرجع رسیدگی اولیه متفاوت است.

کدام دادگاه صالح به رسیدگی به دادخواست ابطال اجراییه چک است؟

یکی از سؤالات کلیدی برای کسانی که می خواهند برای ابطال اجراییه چک اقدام کنند، این است که باید به کدام دادگاه مراجعه کنند. تشخیص مرجع صالح، در سیستم حقوقی ما خیلی مهم است و اگر اشتباه کنید، ممکن است پرونده شما رد شود و وقت و هزینه زیادی را از دست بدهید.

قانون چه می گوید؟

به طور کلی، مرجع صالح برای رسیدگی به دادخواست ابطال اجراییه چک همان دادگاهی است که اجراییه را صادر کرده است. یعنی اگر اجراییه از یک شعبه خاص دادگاه صادر شده، شما باید دادخواست ابطال آن را به همان شعبه ارائه دهید.

• دادگاه صادرکننده اجراییه (در اغلب موارد): در بیشتر موارد، اگر اجراییه از طریق دادگستری صادر شده باشد، دادگاه عمومی حقوقی که اجراییه را صادر کرده، صالح به رسیدگی به دادخواست ابطال اجراییه چک است.
• دادسرا و مراجع کیفری (در موارد مربوط به جرایم): اگر دلیل شما برای ابطال اجراییه، مرتبط با جرمی مثل کلاهبرداری، خیانت در امانت، سرقت یا جعل چک باشد، باید ابتدا شکایت کیفری را در دادسرا مطرح کنید. در این حالت، مرجع کیفری (بازپرس) می تواند قرار توقف عملیات اجرایی را صادر کند. هرچند ابطال نهایی اجراییه بعد از اثبات جرم در دادگاه کیفری و با دستور دادگاه صادرکننده اجراییه ممکن می شود.
• دادگاه عمومی حقوقی (در برخی موارد اثبات): در مواردی که اجراییه ثبتی است و اعتراض به رئیس ثبت بی نتیجه مانده، یا اگر دلیل ابطال نیاز به رسیدگی قضایی عمیق تری داشته باشد و مستقلاً در یک دعوای حقوقی مطرح شود (مثلاً دعوای اثبات صوری بودن چک یا اثبات پرداخت)، ممکن است دادگاه عمومی حقوقی (محل اقامت خوانده یا محل صدور چک) صلاحیت رسیدگی را داشته باشد.

نظریه مشورتی قوه قضاییه: روشن کننده ابهامات!

در مورد ماده 23 قانون صدور چک و مرجع صالح، گاهی ابهاماتی وجود داشت که اداره کل حقوقی قوه قضاییه با صدور نظریات مشورتی، راه را روشن تر کرده است. طبق این نظریات:

وفق قسمت اخیر ماده ۲۳ اصلاحی ۱۳/۸/۱۳۹۷ قانون صدور چک، اگر صادر کننده یا قائم مقام قانونی او دعوایی مانند مشروط یا بابت تضمین بودن یا تحصیل چک از طرق مجرمانه اقامه کند، در موارد مذکور در این ماده، مرجع قضایی رسیدگی کننده قرار توقف عملیات اجرایی را صادر می کند؛ بنابراین از آنجایی که موضوع دعوا یا شکایت حسب مورد در مرجع قضایی ذی صلاح حقوقی یا کیفری طرح می شود، اقامه دعوای مستقل ابطال اجراییه منتفی است و صدور قرار توقف عملیات اجرایی منوط به اقامه دعوای مذکور نیست؛ بلکه مرجع قضایی رسیدگی کننده به دعاوی موضوع قسمت اخیر ماده یادشده با احراز شرایط مقرر، قرار توقف عملیات اجرایی را صادر می کند.

بدیهی است در صورتی که ادعای صادر کننده به موجب حکم قطعی اثبات شود، با عنایت به ذیل ماده ۲۳ یادشده و ماده ۱۱ قانون اجرای احکام مدنی مصوب ۱۳۵۶، صادر کننده اجراییه رأساً یا به درخواست صادر کننده به اقتضای مورد، اجراییه را ابطال یا عملیات اجرایی را الغا می کند. بر این اساس، در فرض سؤال دعوای مستقل ابطال اجراییه چک موضوعاً منتفی است.

این نظریه مشورتی به ما می گوید که در بسیاری از موارد (مثل مشروط یا تضمینی بودن چک)، نیازی به طرح دعوای مستقل برای ابطال اجراییه نیست. بلکه با طرح دعوای اثبات (مثلاً اثبات تضمینی بودن چک) در دادگاه صالح، و در صورت لزوم درخواست توقف عملیات اجرایی، اگر ادعای شما ثابت شد، خود دادگاهی که اجراییه را صادر کرده (یا همان مرجع رسیدگی کننده به دعوای اثبات) می تواند اجراییه را ابطال کند. اما در عمل، بسیاری از وکلا و مراجع قضایی، دادخواست ابطال اجراییه را نیز به عنوان خواسته اصلی یا تبعی مطرح می کنند تا شفافیت بیشتری در پرونده ایجاد شود و کار راحت تر پیش برود.

بهترین کار این است که با یک وکیل متخصص مشورت کنید تا با توجه به جزئیات پرونده شما و نوع اجراییه (ثبتی یا دادگاهی)، دقیق ترین مسیر را برایتان مشخص کند.

راه و رسم تنظیم و ارائه دادخواست ابطال اجراییه چک (گام به گام)

حالا که می دانیم اجراییه چک چیست و چه وقت می شود آن را باطل کرد، نوبت به قسمت عملیاتی کار می رسد: چطور باید دادخواست ابطال اجراییه چک را تنظیم و ارائه کنیم؟ این کار نیاز به دقت و رعایت تشریفات قانونی دارد. بیایید قدم به قدم جلو برویم:

تنظیم دادخواست: چه چیزهایی باید بنویسیم؟

اولین قدم، تنظیم یک دادخواست حقوقی است. این دادخواست باید شامل اطلاعات دقیق و مستندات شما باشد تا دادگاه بتواند به آن رسیدگی کند. یادتان باشد، هرچه دادخواست شما کامل تر و مستدل تر باشد، شانس موفقیتتان بیشتر است.

• مشخصات خواهان و خوانده: باید اطلاعات کامل خودتان (خواهان) و طرف مقابل (خوانده) شامل نام و نام خانوادگی، نام پدر، کد ملی و آدرس دقیق را بنویسید.
• خواسته: این بخش خیلی مهم است. باید به وضوح بگویید از دادگاه چه می خواهید. مثلاً:

  «ابطال اجراییه شماره [شماره اجراییه] صادره از [مرجع صادرکننده اجراییه] به جهت [ذکر دلیل ابطال، مثلاً: تضمینی بودن چک] و توقف عملیات اجرایی و استرداد لاشه چک و مطالبه خسارات دادرسی.»

  اگر درخواست توقف عملیات اجرایی را هم دارید، باید آن را در همین قسمت ذکر کنید.

• دلایل و منضمات: در این قسمت، باید هر مدرکی که از ادعای شما حمایت می کند را لیست کنید و رونوشت مصدق آن ها را پیوست دادخواست نمایید. مثلاً:
  • رونوشت مصدق (کپی برابر اصل شده) چک مورد بحث.
  • گواهی عدم پرداخت (برگشتی) چک.
  • قرارداد یا هر سندی که نشان دهنده تضمینی یا مشروط بودن چک است.
  • استشهادیه محلی (در صورت وجود شهود).
  • رسیدهای پرداخت وجه (در صورت پرداخت).
  • وکالت نامه وکیل (در صورتی که وکیل دارید).
  • هر سند دیگری که ادعای شما را ثابت می کند.
• شرح دادخواست: این بخش قلب دادخواست شماست. باید به زبانی روان و شیوا، وقایع را توضیح دهید. بگویید چک چطور صادر شد، دلیل ابطال اجراییه چیست (مثلاً چک تضمینی بوده و تعهد انجام شده) و چطور می توانید این ادعا را ثابت کنید. حتماً به مواد قانونی مرتبط (مثل ماده 23 قانون صدور چک) اشاره کنید و استدلال حقوقی خود را بیان نمایید. هرچه شرح شما دقیق تر و مستدل تر باشد، دادگاه بهتر می تواند به پرونده شما رسیدگی کند.

مراجعه به دفاتر خدمات قضایی: شروع رسمی کار

بعد از اینکه دادخواست را با دقت تنظیم کردید و تمامی مدارک لازم را آماده نمودید، باید به یکی از دفاتر خدمات الکترونیک قضایی مراجعه کنید. دیگر مثل قدیم نیست که مستقیماً به دادگاه بروید. این دفاتر پل ارتباطی شما با قوه قضاییه هستند.

• مراحل ثبت دادخواست: در دفتر خدمات قضایی، کارشناس مربوطه، دادخواست شما را بررسی و در صورت تکمیل بودن، آن را در سامانه ثنا ثبت می کند. شما یک شماره پیگیری و رمز عبور دریافت خواهید کرد که برای پیگیری پرونده ضروری است.
• پیگیری: بعد از ثبت، دادخواست به دادگاه صالح فرستاده می شود و شما می توانید از طریق سامانه ثنا، روند پرونده و ابلاغیه های احتمالی را پیگیری کنید.

پرداخت هزینه دادرسی: چقدر باید بپردازیم؟

هر دعوای حقوقی، هزینه ای دارد که به آن هزینه دادرسی می گویند. دعوای ابطال اجراییه چک، یک دعوای غیرمالی محسوب می شود (چون مستقیماً در مورد مبلغ پول نیست، بلکه در مورد اعتبار یک سند است)، بنابراین هزینه دادرسی آن معمولاً کمتر از دعاوی مالی است. البته هزینه های دیگری مثل هزینه وکالت (در صورت داشتن وکیل) یا هزینه کارشناسی (اگر نیاز باشد) هم ممکن است اضافه شود.

پیگیری پرونده و حضور در جلسات دادرسی: حواست جمع باشد!

پس از ثبت دادخواست و پرداخت هزینه ها، باید منتظر تعیین وقت رسیدگی و ابلاغیه دادگاه باشید. این مرحله شاید طولانی ترین بخش باشد، اما پیگیری مستمر و حضور فعال شما (یا وکیل تان) در جلسات دادگاه، نقش مهمی در روند پرونده دارد.

• آگاهی از ابلاغیه ها: مرتباً سامانه ثنا را چک کنید تا از تاریخ جلسات، قرارهای صادره و سایر ابلاغیه ها مطلع شوید.
• آمادگی برای دفاع: در جلسات دادرسی، باید آماده ارائه دفاعیات خود باشید، به سؤالات قاضی پاسخ دهید و در صورت نیاز، مدارک جدید را ارائه کنید.

یادتان باشد، این یک فرآیند حقوقی است و صبر و دقت در آن حرف اول را می زند. اگر هر مرحله را با آگاهی و دقت کافی انجام دهید، شانس موفقیت شما بسیار بالا می رود.

نمونه دادخواست ابطال اجراییه چک (برای استفاده شما)

برای اینکه کارتان راحت تر شود، در این قسمت یک نمونه دادخواست ابطال اجراییه چک برایتان آماده کرده ایم. البته هر پرونده ای جزئیات خاص خودش را دارد و این نمونه صرفاً برای آشنایی با چارچوب کلی است. حتماً قبل از استفاده، با یک وکیل متخصص مشورت کنید تا دادخواست را کاملاً شخصی سازی کنید.

نمونه دادخواست ابطال اجراییه چک تضمینی/مشروط

به نام خدا

خواهان:

نام و نام خانوادگی: [نام و نام خانوادگی خواهان]

کد ملی: [کد ملی خواهان]

آدرس: [آدرس کامل و دقیق خواهان]

شماره تماس: [شماره تماس خواهان]

خوانده:

نام و نام خانوادگی: [نام و نام خانوادگی خوانده]

کد ملی: [کد ملی خوانده]

آدرس: [آدرس کامل و دقیق خوانده]

شماره تماس: [شماره تماس خوانده]

وکیل خواهان:

[در صورت داشتن وکیل، مشخصات وکیل را درج کنید]

خواسته:

1. بدواً: صدور قرار توقف عملیات اجرایی اجراییه شماره [شماره اجراییه] صادره از [مرجع صادرکننده] به تاریخ [تاریخ صدور اجراییه]، به جهت ورود ضرر جبران ناپذیر و فراهم بودن ظن قوی به صحت ادعا (با اخذ تأمین مناسب).
2. صدور حکم مبنی بر ابطال اجراییه شماره [شماره اجراییه] صادره از [مرجع صادرکننده] به تاریخ [تاریخ صدور اجراییه] به جهت تضمینی/مشروط بودن چک موضوع اجراییه.
3. صدور حکم بر استرداد لاشه چک مورد نظر.
4. محکومیت خوانده به پرداخت کلیه خسارات دادرسی (شامل هزینه دادرسی، حق الوکاله وکیل و …).

دلایل و منضمات:

1. رونوشت مصدق کارت ملی خواهان.
2. رونوشت مصدق چک شماره [شماره چک]، مورخ [تاریخ چک]، عهده بانک [نام بانک]، به مبلغ [مبلغ چک].
3. رونوشت مصدق گواهی عدم پرداخت چک (برگشتی).
4. رونوشت مصدق قرارداد [عنوان قرارداد، مثلاً قرارداد مشارکت، پیمانکاری و…] مورخ [تاریخ قرارداد] (که در آن به تضمینی/مشروط بودن چک اشاره شده است).
5. رونوشت مصدق اجراییه شماره [شماره اجراییه] صادره از [مرجع صادرکننده].
6. استشهادیه [در صورت وجود شاهد و نیاز].
7. وکالت نامه وکیل [در صورت داشتن وکیل].

شرح دادخواست:

ریاست محترم دادگاه عمومی حقوقی [نام شهرستان محل دادگاه]

با سلام و احترام،

احتراماً به استحضار می رساند اینجانب [نام خواهان] در مورخ [تاریخ صدور چک]، یک فقره چک به شماره [شماره چک] از حساب جاری شماره [شماره حساب] عهده بانک [نام بانک]، به مبلغ [مبلغ چک] ریال، در وجه خوانده محترم، آقای/خانم [نام خوانده]، صادر نمودم.

این چک، بنا بر توافقات صورت گرفته فی مابین اینجانب و خوانده، فقط و فقط بابت تضمین [توضیح دهید بابت تضمین چه کاری، مثلاً: حسن انجام تعهدات اینجانب در قرارداد مشارکت در ساخت مورخ 1402/05/10] صادر شده بود و قرار بر آن بود که پس از [اتمام تعهد یا شرط مربوطه]، لاشه چک به اینجانب مسترد گردد.

همانطور که در بند [شماره بند] قرارداد مذکور (که رونوشت مصدق آن ضمیمه دادخواست است) صراحتاً قید شده، «چک شماره [شماره چک] به عنوان تضمین انجام [نوع تعهد] صادر گردیده و دارنده حق وصول آن را جز در صورت [شرایط خاص استفاده از تضمین، مثلاً عدم ایفای تعهد] نخواهد داشت.» حال، علی رغم اینکه اینجانب به کلیه تعهدات قراردادی خود عمل نموده ام و [اثبات ایفای تعهد، مثلاً: پروژه ساختمانی طبق قرارداد به اتمام رسیده و تحویل شده است/ شرط مورد نظر محقق نشده است]، خوانده محترم، متأسفانه با سوءنیت و بدون رعایت مفاد قرارداد و شرط تضمینی بودن چک، اقدام به مطالبه وجه چک و سپس اخذ اجراییه شماره [شماره اجراییه] از [مرجع صادرکننده اجراییه] نموده است. این اقدام کاملاً برخلاف ماده 23 قانون صدور چک و اصول حقوقی است و موجب ورود ضرر جبران ناپذیری به اینجانب (از جمله مسدودی حساب ها و توقیف احتمالی اموال) گردیده است.

لذا با تقدیم این دادخواست، استناداً به ماده 23 قانون صدور چک اصلاحی 1397 و سایر مواد قانونی مرتبط، از محضر دادگاه محترم:

1. بدواً درخواست صدور قرار توقف عملیات اجرایی جهت جلوگیری از ادامه ضرر و زیان وارده به اینجانب را دارم.
2. و نهایتاً صدور حکم بر ابطال اجراییه مذکور، استرداد لاشه چک و محکومیت خوانده به پرداخت کلیه خسارات دادرسی را استدعا می نمایم.

قبلاً از توجه و بذل عنایت مقام محترم قضایی کمال تشکر و امتنان را دارم.

با احترام فراوان

نام و نام خانوادگی خواهان/وکیل خواهان

امضا و تاریخ

نمونه دادخواست توقف عملیات اجرایی (برای موارد کیفری یا دیگر دلایل اثبات نشده)

گاهی اوقات، تمرکز اصلی بر توقف موقت عملیات اجرایی است، به خصوص زمانی که یک دعوای کیفری (مثل کلاهبرداری) در جریان است و می خواهیم جلوی اقدامات اجرایی را بگیریم تا تکلیف آن پرونده روشن شود.

به نام خدا

خواهان:

[مشخصات خواهان مشابه بالا]

خوانده:

[مشخصات خوانده مشابه بالا]

وکیل خواهان:

[در صورت داشتن وکیل، مشخصات وکیل را درج کنید]

خواسته:

1. صدور قرار توقف عملیات اجرایی اجراییه شماره [شماره اجراییه] صادره از [مرجع صادرکننده] به تاریخ [تاریخ صدور اجراییه] به جهت [ذکر دلیل، مثلاً: طرح شکایت کیفری کلاهبرداری/فقدان چک] و ورود ضرر جبران ناپذیر، با اخذ تأمین مناسب.
2. محکومیت خوانده به پرداخت کلیه خسارات دادرسی.

دلایل و منضمات:

1. رونوشت مصدق کارت ملی خواهان.
2. رونوشت مصدق چک شماره [شماره چک]، مورخ [تاریخ چک]، عهده بانک [نام بانک]، به مبلغ [مبلغ چک].
3. رونوشت مصدق گواهی عدم پرداخت چک.
4. رونوشت مصدق اجراییه شماره [شماره اجراییه] صادره از [مرجع صادرکننده].
5. تصویر شکوائیه کیفری با شماره پرونده [شماره پرونده کیفری] در مرجع [نام شعبه دادسرا/دادگاه کیفری] [در صورت طرح شکایت کیفری].
6. سایر مدارک و مستندات دال بر [مثلاً: مفقودی چک/جعل آن].
7. وکالت نامه وکیل [در صورت داشتن وکیل].

شرح دادخواست:

ریاست محترم دادگاه [نام دادگاه صالح، مثلاً دادگاه صادرکننده اجراییه]

با سلام و احترام،

احتراماً به استحضار می رساند، در خصوص چک شماره [شماره چک]، مورخ [تاریخ چک]، عهده بانک [نام بانک]، به مبلغ [مبلغ چک] ریال، که در وجه خوانده محترم، آقای/خانم [نام خوانده]، صادر شده است، علی رغم [توضیح دلیل توقف، مثلاً: مفقود شدن اینجانب از این چک در تاریخ فلان/تحصیل این چک از طریق کلاهبرداری توسط خوانده که بابت آن در تاریخ فلان شکایت کیفری در شعبه فلان دادسرا مطرح شده است]، متأسفانه خوانده محترم اقدام به مطالبه وجه چک و اخذ اجراییه شماره [شماره اجراییه] از [مرجع صادرکننده اجراییه] نموده است.

با توجه به اینکه ادامه عملیات اجرایی در حال حاضر موجب ورود ضرر و زیان جبران ناپذیری به اینجانب می گردد (از جمله [ذکر مثال هایی از ضرر، مثلاً: مسدودی حساب های بانکی حیاتی و توقف فعالیت کسب و کارم]) و با توجه به [دلایل اثباتی اولیه، مثلاً: شکوائیه کیفری ثبت شده/مدارک مفقودی چک] ظن قوی به صحت ادعای اینجانب وجود دارد، لذا استناداً به ماده 23 قانون صدور چک و ماده 24 قانون اجرای احکام مدنی، از محضر دادگاه محترم درخواست صدور قرار توقف عملیات اجرایی، با اخذ تأمین مناسب، تا زمان تعیین تکلیف نهایی پرونده را دارم.

قبلاً از توجه و بذل عنایت مقام محترم قضایی کمال تشکر و امتنان را دارم.

با احترام فراوان

نام و نام خانوادگی خواهان/وکیل خواهان

امضا و تاریخ

قرار توقف عملیات اجرایی چک: نفس تازه کردن پرونده!

همانطور که قبل تر گفتیم، قرار توقف عملیات اجرایی یک راه نجات موقت برای صادرکننده چک است. این قرار اجازه می دهد تا وقتی که دعوای اصلی ابطال اجراییه در دادگاه در حال بررسی است، عملیات اجرایی متوقف شود و فشار کمتری روی صادرکننده باشد. اما این قرار، بی قید و شرط صادر نمی شود و دادگاه برای صدور آن، شرایطی را در نظر می گیرد.

چه زمانی مرجع قضایی قرار توقف صادر می کند؟ (ظن قوی، ورود ضرر جبران ناپذیر)

مرجع قضایی (که می تواند دادگاه یا حتی بازپرس در امور کیفری باشد) زمانی اقدام به صدور قرار توقف می کند که دو شرط اصلی وجود داشته باشد:

1. ظن قوی به صحت ادعا: یعنی قاضی یا بازپرس، بعد از بررسی مدارک و شواهد اولیه، به این نتیجه برسد که احتمالاً ادعای صادرکننده چک برای ابطال اجراییه، صحیح است. در واقع، مدارک شما باید به اندازه ای قوی باشند که قاضی را متقاعد کند که این پرونده، یک دعوای واهی نیست.
2. ورود ضرر جبران ناپذیر: اگر ادامه عملیات اجرایی (مثل مسدود کردن حساب ها، توقیف اموال یا ممنوع الخروجی) به صادرکننده چک ضررهای جدی و غیرقابل جبرانی وارد کند، دادگاه می تواند قرار توقف را صادر کند. مثلاً توقیف حساب یک شرکت می تواند کل فعالیت آن را مختل کند و باعث ورشکستگی شود.

در واقع، قاضی یک نوع سنجش منافع و مضرات می کند. اگر ببیند که ادامه عملیات اجرایی برای صادرکننده ضرر بزرگی دارد و دلایل ابطال هم تا حدودی محکم به نظر می رسند، قرار توقف را صادر می کند.

لزوم اخذ تأمین مناسب (تفاوت با سند رسمی یا مفقودی)

معمولاً برای صدور قرار توقف عملیات اجرایی، مرجع قضایی از صادرکننده چک درخواست می کند که یک تأمین مناسب ارائه دهد. تأمین می تواند به شکل های مختلفی باشد:

• واریز مبلغی وجه نقد به حساب دادگستری.
• معرفی یک سند ملکی (وثیقه) یا سند خودرو.
• ارائه یک ضامن معتبر.

این تأمین، برای این است که اگر در نهایت ادعای صادرکننده چک ثابت نشد و اجراییه باطل نشد، دارنده چک بتواند از طریق این تأمین، طلب خود را وصول کند و ضرری به او وارد نشود. مبلغ تأمین را دادگاه تعیین می کند و معمولاً متناسب با مبلغ چک و خسارات احتمالی است.

اما یک استثنا هم وجود دارد: اگر دلیل صادرکننده برای توقف اجراییه، مستند به سند رسمی باشد یا ادعای مفقود شدن چک را داشته باشد و مرجع قضایی این دلایل را قابل قبول بداند، قرار توقف عملیات اجرایی بدون نیاز به اخذ تأمین صادر خواهد شد. این یعنی اگر مثلاً یک سند محضری دارید که صراحتاً چک را تضمینی اعلام کرده، یا گزارش پلیس مبنی بر سرقت چک را ارائه می دهید، ممکن است دیگر نیازی به تأمین نباشد.

مدت اعتبار قرار توقف

قرار توقف عملیات اجرایی معمولاً یک قرار موقت است و تا زمان صدور رأی نهایی در مورد دعوای اصلی ابطال اجراییه اعتبار دارد. به محض اینکه دادگاه در مورد ابطال یا عدم ابطال اجراییه تصمیم قطعی گرفت، قرار توقف نیز بر اساس آن تصمیم، ادامه پیدا می کند یا لغو می شود.

این قرار، فرصت ارزشمندی برای شماست تا بدون دغدغه و با آرامش بیشتری، پرونده خود را پیگیری کنید و به دنبال اثبات حقانیت خود باشید.

چی می شود بعد از ابطال یا توقف اجراییه چک؟ (آثار و نتایج)

بعد از کلی دوندگی و پیگیری، وقتی دادخواست ابطال اجراییه چک شما به نتیجه می رسد یا قرار توقف عملیات اجرایی صادر می شود، چه اتفاقاتی می افتد؟ این مرحله، نتیجه تلاش های شماست و باعث می شود زندگی تان به روال عادی برگردد و از فشارهای قانونی رها شوید. بیایید ببینیم این نتایج چه چیزهایی هستند:

رفع ممنوعیت های بانکی (انسداد حساب)

یکی از اولین و مهمترین نتایج، رفع انسداد حساب های بانکی شماست. وقتی اجراییه چک صادر می شود، معمولاً حساب های بانکی صادرکننده مسدود می شوند تا دارنده چک بتواند طلب خود را از آن طریق وصول کند. اما با ابطال اجراییه یا حتی صدور قرار توقف عملیات اجرایی، این انسداد برطرف می شود و شما می توانید دوباره به حساب های بانکی خود دسترسی داشته باشید و از آن ها استفاده کنید.

رفع توقیف اموال

اگر در جریان عملیات اجرایی، اموال منقول (مثل خودرو) یا غیرمنقول (مثل ملک) شما توقیف شده باشد، با ابطال اجراییه، توقیف از روی آن اموال برداشته می شود. این یعنی دیگر دارنده چک نمی تواند آن اموال را به مزایده بگذارد یا از طریق آن ها طلب خود را وصول کند. در صورت صدور قرار توقف عملیات اجرایی نیز، عملیات اجرایی روی اموال متوقف می شود تا زمانی که پرونده به نتیجه نهایی برسد.

رفع ممنوع الخروجی

اگر به دلیل اجراییه چک، ممنوع الخروج شده باشید، با ابطال اجراییه، این ممنوعیت نیز برطرف می شود و شما می توانید بدون هیچ مشکلی از کشور خارج شوید. حتی در صورت صدور قرار توقف عملیات اجرایی نیز، معمولاً مرجع قضایی دستور رفع موقت ممنوع الخروجی را صادر می کند.

استرداد لاشه چک

یکی دیگر از نتایج مهم، استرداد لاشه چک به شماست. وقتی اجراییه باطل می شود و اثبات می شود که چک نباید به اجرا گذاشته می شده، دارنده چک مکلف است لاشه چک را به صادرکننده بازگرداند. این کار از هرگونه سوءاستفاده احتمالی بعدی با آن چک جلوگیری می کند و به شما اطمینان خاطر می دهد.

مطالبه خسارات (در صورت اثبات)

در برخی موارد، اگر ثابت شود که دارنده چک با سوءنیت یا بدون دلیل موجه اقدام به صدور اجراییه کرده و این موضوع باعث ضرر و زیان به صادرکننده شده، صادرکننده می تواند خسارات وارده را از دارنده مطالبه کند. این خسارات می تواند شامل هزینه های دادرسی، حق الوکاله وکیل، و سایر ضررهای مالی باشد که به دلیل اجراییه ناحق به شما وارد شده است. البته اثبات این موضوع، نیاز به دلایل و مدارک کافی دارد و باید در دادخواست مطرح شود.

به طور خلاصه، ابطال اجراییه چک به معنای بازگشت وضعیت به حالت قبل از صدور اجراییه است و تمامی محدودیت ها و مشکلاتی که به واسطه آن برای شما ایجاد شده بود، برطرف می شود. این یک پیروزی حقوقی مهم برای شماست.

سوالات متداول درباره ابطال اجراییه چک

دعوای ابطال اجراییه چک مالی است یا غیرمالی؟

دعوای ابطال اجراییه چک، یک دعوای غیرمالی محسوب می شود. دلیلش هم این است که هدف اصلی این دعوا، مطالبه مستقیم پول نیست، بلکه هدف آن از بین بردن یک اثر حقوقی (یعنی همان اعتبار اجراییه) است. بنابراین، هزینه دادرسی آن بر اساس تعرفه دعاوی غیرمالی پرداخت می شود که معمولاً کمتر از دعاوی مالی است.

ابطال اجراییه چک چقدر زمان می برد؟

مدت زمان رسیدگی به دادخواست ابطال اجراییه چک، بسته به عوامل مختلفی مثل شلوغی دادگاه ها، پیچیدگی پرونده، تعداد جلسات دادرسی، نوع دلایل و مدارک و سرعت پیگیری شما یا وکیل تان، متفاوت است. اما به طور کلی، یک فرآیند زمان بر محسوب می شود و ممکن است از چند ماه تا یک سال یا حتی بیشتر طول بکشد. به همین دلیل، پیگیری مستمر و داشتن یک وکیل خوب می تواند به تسریع روند کمک کند.

آیا بدون وکیل می توانم دادخواست ابطال اجراییه چک بدهم؟

بله، از نظر قانونی شما می توانید بدون وکیل هم دادخواست ابطال اجراییه چک را مطرح کنید و از خودتان دفاع نمایید. اما باید در نظر داشته باشید که مسائل حقوقی، به خصوص دعاوی مربوط به چک و اجرای احکام، پیچیدگی های خاص خودشان را دارند. یک اشتباه کوچک در تنظیم دادخواست، ارائه مدارک یا دفاع در دادگاه، می تواند به ضرر شما تمام شود. به همین دلیل، همیشه توصیه می شود که از مشاوره و کمک یک وکیل متخصص و باتجربه در این زمینه استفاده کنید. وکیل می تواند بهترین راهکار را به شما نشان دهد و شانس موفقیت شما را به طور چشمگیری افزایش دهد.

تامین مناسب برای توقف عملیات اجرایی شامل چه مواردی می شود؟

همانطور که قبل تر گفتیم، برای قرار توقف عملیات اجرایی، معمولاً دادگاه از شما تأمین مناسب می خواهد. این تأمین می تواند شامل موارد زیر باشد:

• وجه نقد (معمولاً واریز به حساب دادگستری).
• سند رسمی ملکی (وثیقه) یا سند خودرو.
• ضمانت نامه بانکی یا اسناد دیگر که دادگاه آن را کافی بداند.
• معرفی یک ضامن معتبر که توانایی پرداخت مبلغ چک را داشته باشد.

میزان و نوع تأمین را قاضی با توجه به مبلغ چک و شرایط پرونده تعیین می کند.

اگر چک بابت معامله ای صادر شده و معامله فسخ شده باشد، آیا می توان اجراییه را ابطال کرد؟

بله، قطعاً. اگر چکی بابت یک معامله (مثلاً خرید و فروش ملک یا کالا) صادر شده باشد و آن معامله به هر دلیلی (مثلاً عدم ایفای تعهدات طرف مقابل، کشف عیب، یا اعمال حق فسخ) فسخ شده باشد، دیگر دلیلی برای پرداخت وجه چک وجود ندارد. در این صورت، می توانید با ارائه مدارک و اثبات فسخ معامله در دادگاه، درخواست ابطال اجراییه چک را مطرح کنید. اثبات فسخ معامله می تواند از طریق ارائه قرارداد فسخ شده، حکم دادگاه مبنی بر فسخ یا شهادت شهود صورت گیرد.

آیا ابطال اجراییه ثبتی با اجراییه دادگستری فرق می کند؟

بله، فرق دارد. اگر اجراییه از طریق اداره ثبت اسناد و املاک صادر شده باشد (اجراییه ثبتی)، مراحل اعتراض و ابطال آن کمی متفاوت است. در ابتدا، باید اعتراض خود را به رئیس اداره ثبت محل ارائه دهید. اگر رئیس ثبت با اعتراض شما موافقت نکرد، آنگاه می توانید دادخواست ابطال اجراییه ثبتی را در دادگاه عمومی حقوقی مطرح کنید. اما اگر اجراییه از طریق دادگستری صادر شده باشد، مستقیماً باید دادخواست ابطال اجراییه را به همان دادگاه صادرکننده اجراییه بدهید. دلایل ابطال (مثل تضمینی بودن یا مشروط بودن) در هر دو مورد یکسان است، فقط مرجع رسیدگی اولیه و نحوه طرح اعتراض متفاوت می شود.

نتیجه گیری و توصیه حقوقی

خب، رسیدیم به پایان این سفر حقوقی! همانطور که دیدیم، دادخواست ابطال اجراییه چک یک راهکار قانونی مهم و حیاتی برای دفاع از حقوق شما در برابر اجراییه هایی است که ممکن است به ناحق صادر شده باشند. چه چک شما تضمینی بوده، چه مشروط، چه مفقود شده یا حتی وجه آن را پرداخت کرده اید، قانون برای شما راه دفاعی را باز گذاشته است.

فهمیدیم که ابطال اجراییه یعنی لغو کامل آن و توقف عملیات اجرایی یعنی یک توقف موقت برای جلوگیری از ضررهای بیشتر. همچنین با شرایط و دلایل قانونی ابطال، از جمله ماده ۲۳ قانون صدور چک و اهمیت ثبت چک های صیادی در سامانه، آشنا شدیم. دیدیم که کدام مراجع صالح به رسیدگی هستند و چطور باید یک دادخواست را تنظیم و ارائه کرد. آثار و نتایج ابطال اجراییه، از رفع مسدودی حساب تا استرداد لاشه چک، همه نشان دهنده اهمیت این فرآیند است.

اما یک نکته را هرگز فراموش نکنید: دنیای حقوق پر از پیچیدگی ها و ظرافت های خاص خودش است. هر پرونده ای قلق های خودش را دارد و ممکن است کوچکترین جزئیات، نتیجه پرونده را تغییر دهد. به همین دلیل، توصیه اکید ما این است که هرگز بدون مشورت با یک وکیل متخصص و باتجربه در امور چک و اجرای احکام، اقدام نکنید. یک وکیل خوب می تواند بهترین راهنمایی ها را به شما ارائه دهد، مدارک و مستندات شما را به درستی بررسی کند، دادخواستی قوی و مستدل برایتان تنظیم کند و با دانش حقوقی خود، شانس پیروزی شما را در دادگاه به حداکثر برساند.

پس اگر با چنین مشکلی روبرو هستید، وقت را تلف نکنید. همین امروز برای دریافت مشاوره حقوقی تخصصی اقدام کنید. مطمئن باشید، دفاع از حق شما، اولین گام به سوی آرامش است.

منابع قانونی:

• ماده ۲۳ قانون صدور چک (اصلاحی ۱۳۹۷/۸/۱۳)
• ماده ۱۴ قانون صدور چک
• ماده ۲۱ و ۲۱ مکرر قانون صدور چک (اصلاحی ۱۴۰۰/۱/۲۹)
• ماده ۱۱ و ۲۴ قانون اجرای احکام مدنی
• قانون نحوه اجرای محکومیت های مالی مصوب ۱۳۹۴/۳/۲۳
• نظریه مشورتی اداره کل حقوقی قوه قضاییه (مورخ ۲۷ اردیبهشت ۱۴۰۲)

---

سوالات متداول

دعوای ابطال اجراییه چک مالی است یا غیر مالی؟

با توجه به اینکه دعوای ابطال اجراییه چک دعوای غیرمالی می باشد هزینه دادرسی آن بر همین اساس پرداخت می گردد.

مرجع صالح رسیدگی به دعوای ابطال اجراییه چک چیست؟

مرجع صالح رسیدگی به دعوای ابطال اجراییه چک دادگاهی است که اجراییه را صادر کرده است.