بازگشت به عقب حجازی فر

به گزارش تیتو صبح نو نوشت: با وجود بازیگران مطرح و لحظات طنز فراوان «داریوش» نتوانست به موفقیت همتایان خود برسد و مخاطب را درگیر روایت جذاب و عمیقی کند. داستان تکراری ریتم کند و شخصیت پردازی های ناقص از عواملی بودند که این سریال را از رسیدن به قله های موفقیت بازداشتند. آخرین قسمت از سریال داریوش با تأخیر یک هفته ای چهارشنبه روی پلتفرم قرار گرفت.

هادی حجازی فر علاوه بر بازیگری سابقه ساخت یک مجموعه طنز (کرکره ۱۳۹۱) یک سریال برای تلویزیون (عاشورا ۱۴۰۲) و یک فیلم سینمایی (موقعیت مهدی ۱۴۰۰) را دارد. با این تجربه او اولین سریالش را برای شبکه نمایش خانگی ساخت. «داریوش» با تهیه کنندگی نوید محمودی که پیش تر سریال پربیننده «پوست شیر» را با بازی هادی حجازی فر ساخته بود.
طراح قصه «داریوش» نوید محمودی است که معمولا آثار او حول مسائل و مشکلات اجتماعی ساخته شده؛ اما حالا نویسندگی فیلمنامه به دست هادی حجازی فر سپرده شده و سلیقه او بر داستان تسلط پیدا کرده طوری که داریوش را یک شخصیت طنز و عامه پسند کرده است؛ اما این عامه پسندی و تکیه مخاطب بر لحظات بازی کمیک هادی حجازی فر عاملی خنثی کننده شده است که مخاطب را از مسیر قصه دور می کند و همه چیز را درهمان حد حظ آنی لبخند باقی گذاشته است.
داستان سریال «داریوش» حول محور مردی میانسال به نام داریوش می چرخد که ظاهرا سال ها پیش در جریان یک دزدی صحنه سازی شده دوستش را به قتل رسانده! درحالی که قرار بوده خودش توسط مقتولش به قتل برسد! از همان ابتدا همه چیز پیچیده به نظر می رسد و مخاطب را در یک موقعیت تلخ و درعین حال خنده دار گیر می اندازد. حالا داریوش که قاتل است به ترکیه گریخته و سال هاست آنجا زندگی پنهانی سختی دارد؛ اما یک روز توسط دوستش بهرام مطلع می شود که خانواده مقتول رضایت داده اند تا او بتواند به کشور برگردد. در ظاهر سختی ها به پایان رسید ولی بعد از بازگشت داریوش به ایران کم کم متوجه می شود که رضایت ظاهری بوده و پسر مقتول و اقوامش درصدد انتقام هستند. برای خواباندن این غائله دیگر شرکای داریوش در ماجرای سرقت قبلی به او پیشنهاد می دهند که طلاهایی را که پانزده سال پیش پنهان کرده برگرداند. بعد از این پیشنهاد داریوش درگیر چالش هایی می شود که بدنه اصلی داستان سریال را شکل می دهد.
سریال «داریوش» نیز مشابه مجموعه هایی که با محوریت موضوع انتقام و کینه به تولید رسیده اند قصه مردی را روایت می کند که پس از متهم شدن به قتل در جریان یک دزدی چندین شمش طلا مجبور می شود ایران را ترک کند و پس از 11 سال وقتی خبر می رسد خانواده مقتول رضایت داده اند و دیگر خطری «داریوش» را تهدید نمی کند به ایران بازمی گردد؛ اما شخصیت اصلی که یک ضد قهرمان ترسوی منفعل است با بازگشت خود از چاله به چاه می افتد. همان طور که پیش تر گفتیم خانواده مقتول قصد انتقام دارند و معمای شمش های طلای مفقود شده همچنان باقی است. با تمام این تفاسیر و تعاریف قصه «داریوش» ایده جدیدی نداشت و سرگذشت او شباهت هایی به گذشته «نعیم» در «پوست شیر» داشت بنابراین «داریوش» شروع قدرتمندی که بتواند مخاطب را برای پیگیری قصه مشتاق کند نداشت. انگار هادی حجازی فر به دنبال ادای دینی به گذشته نعیم و نشان دادن پیش داستانی از اوست. روزگاری از گذشته نعیم را روایت می کند که به عنوان شخصیت اصلی و محوری یک قهرمان یا حتی یک ضد قهرمان نیست! ترسو و فراری است. همه چیز را به سخره گرفته و هدفش معلوم نیست! شخصیتی که هنوز به مکاشفه نفس نرسیده و هنوز دارد تمرین قهرمانی می کند. خلافکاری که یک محله برای پیدا کردن او در تعقیب و گریز هستند ترسو است و در بسیاری از موقعیت های حساس فرار می کند و توان مقابله ندارد. حتی برای جلب توجه زنی که به دنبال او است از ترفندهای پسرهای نوجوان استفاده می کند یک شخصیت خام و نابالغ که فقط مضحک است نه دوست داشتنی.
می توان گفت سریال «داریوش» با بهره جستن از کهن الگوی جذاب و سرگرم کننده انتقام توانسته مسیر روایی جذاب و درستی برای قصه اش انتخاب کند؛ اما نه با مرد ترسویی که به جای مواجهه با مشکلات همیشه از آن ها فرار می کند. ترسی که هیچ جای قصه هم قرار نیست کارکرد درستی داشته باشد.
دیدن این بخش از خصیصه های قهرمان منفعل که پیش تر در قالب شخصیتی چون نعیم در «پوست شیر» ظاهر شده بود در ابتدا برای مخاطب باورپذیر و جذاب نبود؛ اما کم کم با تکرار مدام این خصیصه ها مخاطب را در انتظار تولد قهرمانی از درون پیله ترس نگه داشت. یعنی مخاطب در هر قسمت منتظر بود که پس از ترس دوم یا سوم یا چندم باید شخصیت اصلی اتفاق جدیدی را رقم بزند؛ اما در تکرار این ترس ها حوصله مخاطب سر رفت و ریتم سریال کندتر و کندتر شد.
البته ناگفته نماند که در پرداخت به شخصیت هایی منفعل و پیش بردن قصه توسط یک قهرمان ترسو چالش های دشواری وجود دارد که کمتر کسی جرأت خلق چنین شخصیت های اصلی را پیدا می کند خصوصا در سینما و سریال های ایرانی؛ اما حالا که این شخصیت پردازی جدید هم در این سریال اتفاق افتاده این شخصیت متفاوت برای چند قسمت ابتدایی جذابیت سریال را تضمین کرد و اتفاق دیگری که باید بیفتد هرگز نیفتاد.
مشکل اصلی سریال «داریوش» خودش را در قسمت های میانی نشان می دهد. جایی که داستان نشان می دهد کم ملات است و با این ردیف بازیگران درجه یک سروصدایی که باید ایجاد کند را نمی کند و مخاطب را پرشور و مضطر برای فرا رسیدن هرچه سریع تر قسمت بعدی اش مشتاق نمی کند.
مثلا قرار است سریال «داریوش» قصه ای معمایی و کاملا جدی را روایت کند؛ اما لحظه های بامزه زیادی در قصه وجود دارد که باعث می شود ارتباط مخاطب با فضای سریال و سکانس های خاص قطع شود و مخاطب را دچار سردرگمی کند. لحظه های بامزه آن قدر زیاد می شود که بعضی اتفاقات مهم «داریوش» را در اوج اضطراب و التهاب بی اثر می کند و به زیر می کشد. مخاطب آن قدر منتظر تعلیق و هیجان است که شاید به اتفاقات کمیک دیگر نخندد. انگار جوک بی مزه ای را شنیده باشد و لبخند تلخ با کراهتی روی لبش نقش ببندد. این تقابل فرم و محتوا و این سبک شخصیت پردازی به دنبال چه چیزی است؟ مسخرگی؟ یعنی او نگران آینده دختر و نوه و دوستش است؟ این شخصیت اصلی واقعا کیست؟ یک ضد قهرمان ترسوی کمیک که کمیک بودن آن کارکردی چون استهزا و مسخرگی ندارد؟
واضح ترین مثال این موضوعات مطرح شده هم سکانسی است که «داریوش» پس از حمله «سهراب» و دارودسته اش به خانه دختر خود با ریش نیمه تراشیده و چهره ای وحشت زده به خانه «وحید» پناه می برد و سعی می کند با درخواست یک تیغ از او اوضاع را عادی جلوه دهد. مثال دیگر این موضوع سکانسی در قسمت پنجم است جایی که «لیلا» دختر «داریوش» اجازه نمی دهد پدرش وارد خانه شود و از پشت در با گریه و بغض می گوید به دلیل دروغ هایی که از او شنیده دلخور است. درحالی که شاهد لحظه ای احساسی هستیم و «داریوش» هم از رفتار دخترش متعجب و ناراحت است ناگهان برای فریب دادن دخترش و تحت تأثیر قرار دادن او ادای هق هق گریه درمی آورد!
حجازی فر که حضور موفقی در سریال «پوست شیر» داشت و در« داریوش» هم نوید محمودی را کنار خود می بیند در کارگردانی از سبک کاری این دو برادر تقلید کرده و این عیب نیست؛ اما برای حجازی فر خوب نیست و دریچه ای رو به زیر زمین رفتن است تا آسانسوری به سمت طبقات بالاتر. به طور کلی سریال «داریوش» برای کسی که موفق ترین و درست ترین داکیوی درامای سینمای ایران را با نام «موقعیت مهدی» کارگردانی کرده چند گام بزرگ به عقب محسوب می شود و شاید به جرأت بتوان گفت بیانگر شکست حجازی فر در دومین تجربه کاری این کارگردان است.
در این سریال علاوه بر وضعیت شخصیت ها که پیش برنده داستان نیستند همه چیز همین طور درهم است و چند صورت دارد. تم اصلی و پیش برنده قصه در واقع نه مسأله ای اجتماعی بلکه موضوعی روان شناختی است به نام خشونت. آن هم خشونتی بی رحم که بعضی جاها در ذهن بیننده یک مقدار دور از ذهن و باور است؛ چراکه از جنس المان ها و فرهنگ شرقی و ایرانی نیست. البته جذاب است. این جذابیت خشن بودن سریال و رفتار خود داریوش را در مقام یک شخصیت مصلح و محافظه کار و گاهی بذله گو تلطیف می کند و فرصت نفسی دوباره به ریتم داستان می دهد.
در واقع می توان گفت تکلیف هیچ کدام از رفتارهای شخصیت ها در مسیر سریال مشخص نیست! داریوش مهربان است؟ خودخواه است؟ پول دوست است؟ ترسو است؟ این ها قرار است کجا به کار بیاید؟ بهرام مهربان است؟ بی رحم است؟ عاشق پیشه است؟ مثلا جوانمرد است؟ هیچ کجا هیچ کدام از این خصلت ها یکسان نیست و حتی هیچ کمکی به خط داستان و محور روایت نمی کند. هیچ کدام از شخصیت های سریال چه مثبت و چه منفی توانایی هم ذات پنداری مخاطب را ندارند و تغییرات ناگهانی و بی منطق آن ها در طول داستان بیشتر به سردرگمی مخاطب کمک می کند. هیچ کدام از خصلت های شخصیت های اصلی کارکرد داستانی ندارد و این نقطه ضعف بزرگی برای این سریال است.
سریال درحالی که پر از ایده است مدام خودش را تکرار می کند و ریتم کُندش را به رخ می کشد و بیانگر این مطلب است که  چندین ایده جذاب را در کنار هم قرار دادن قرار نیست اثر ما را شاخص کند و خاص نشان دهد وقتی نتیجه چیزی جز یک روایت بی هدف و پراکنده نبوده است. استفاده از یک داستان کلیشه ای ما را به استفاده نادرست از عناصر تعلیق و پیچیدگی  می کشاند و همین امر باعث شده سریال هر لحظه از جذابیت خود فاصله بگیرد.
سه بازیگر مطرح و شاخص در این سریال نقش زنان این درام را دارند؛ اما این سوال مطرح است که در حقیقت نقش شان چیست؟ چه کار کردی دارند؟ حقیقت این است که لیلا دختر داریوش با بازی ژیلا شاهی مادر سهراب با بازی نسرین مقانلو و سحر دولتشاهی به عنوان همراه و متحد ضد قهرمان درام تا اینجا تغییری در مسیر قصه ایجاد نکرده اند! آنها زنانی با تعریف کلاسیک خود هستند.  اما آنها حتی متکی بر وجه اصلی خود نیستند. زیر سایه مردان قصه و متکی بر آنها در میان سکانس ها فقط و فقط نقش پر رفت وآمدی دارند. درست است که موقعیت های ریزی به دست آنها رقم می خورد؛ اما از تنه اصلی درام دور افتاده است. خصوصا تا نیمه های این سریال  که قصه ای را پیش نمی برند. آنها در قد و قامت بازی خود در کارنامه های قبلی نیز ظاهر نمی شوند. شاید به این دلیل که یا درست شخصیت پردازی نشده اند یا درست متوجه موقعیت و داستان خود نیستند که همه و همه انگشت اتهام به سوی نویسندگی و نقص کارگردانی این سریال دارد.

پایان خبر تیتو